Transplasental (maternal) anti-HAV IgG antikorlarının seyri ve Bursa'da çocuklarda HAV seroprevalansı

Abstract

Hepatit A Virüs (HAV) enfeksiyonu çocukluk çağı hepatitlerinin en önemlilerindendir. Sosyo ekonomik durum (SED) ve hijyenik şartlara bağlı olarak gelişmiş ülkelerde hastalığın prevalansı düşerken, gelişmekte olan ülkelerde veya SED ve hijyenik şartların yetersizliği prevalansı yükseltmektedir. Türkiye hepatit A açısından dünyada orta-yüksek riskli ülkeler arasındadır. Anti-HAV IgG, HAV enfeksiyonu sonrası gelişen ve yaşam boyu bağışıklık sağlayan bir antikordur. Bu nedenle hastalık prevalansının ölçülmesinde de kullanılır. HAV hepatit aşısı rutin aşı takviminde yer almamakta, riskli gruplara uygulanması önerilmektedir. Ancak üzerinde konsensüs sağlanmış yaş bulunmamaktadır. Amerikan Pediatri Akademisi çocuklara Hepatit-A aşısının 2 yaş üzerinde yapılabileceği onayını vermiştir. Daha erken dönemde maternal antikorların aşının serokonversiyonunu olumsuz etkilediği gösterilmesine rağmen, antikorların miktarı, devam süresi ve aşıya olan net etkileri konusunda kesin bilgi yoktur. Bu çalışma ile; 1) Gebelikten (kordon kanından) itibaren anneden geçen anti-HAV Ig G antikorlarının çocuktaki seyrinin belirlenmesi 2) Bursa ilini yansıtabilecek biçimde farklı yaş gruplarından alınan örneklerde HAVE seroprevalansını belirlenmesi 3) Aşılama stratejileri gündeme geldiğinde en uygun aşı yaş grubunun belirlenmesinde bilgi sahibi olmak amaçlanmıştır. Çalışmamızda 2 grup oluşturuldu. Birinci grup enfeksiyon bulguları olmayan rastgele 23 gebe kadından 38-40. haftalarda ve doğumdan sonra 14 ü kız, 9 u erkek olan bebeklerinden 3, 9, 12, 15, 18 ve 30 cu aylarda kan 37örnekleri alındı. Örneklerden anti-HAV IgG bakılarak doğumdan 2.5 yaşına- kadar olan dönemde anneden geçen anti-HAV IgG pozitifliğinin seyri belirlendi. İkinci grupta ardışık olarak 50-66 kişilik gruplar halinde gebe (0 ay), 6 ay, 12 ay, 18 ay, 6 yaş, 10 yaş ve 15 yaş çocuklardan olmak üzere toplam 375 olgudan kan örnekleri alınarak anti-HAV IgG bakıldı. 0 aylık grup için gebelerden kan alındığı için yenidoğanın cinsiyetine bakılamadı. Gebeler dışında kalan olguların 151 i erkek (%46) kalan 171 i kız (%54) idi. Birinci grupta doğumda %91 olan prevalansın 12. ayda sıfıra indiği 30. Aya kadar değişiklik olmadığı saptandı. Olgu sayımızın azlığı Bursa için bile bir genelleme yapmayı zorlaştırmaktadır. Ancak yerli ve yabancı literatür verileri ile uyumlu olması nedeniyle bulgularımız maternal antikorların seyri konusunda daha sonraki çalışmalar için yol gösterici olacaktır kanısındayız. İkinci grupta doğumda %85 olan prevalansın 18 ayda 0, doğal enfeksiyona bağlı olarak 6, 10 ve 15 yaşında sırasıyla %18, %55 ve %70 olduğu saptandı. 0-15 yaş grubu için prevalans ise %45 bulundu. Bu gruptaki bulgularımız, Bursa'da HAVE seroprevalansının erken çocukluk yaşlarında bile gelişmiş ülkelerin ileri erişkin yaş grubu seroprevalansına yakın olduğunu göstermektedir. Bu verilerle Bursa orta-yüksek prevalans grubundadır. Daha önceki çalışmalarda Türkiye için bir yaşındaki seroprevalans %6- 12 arasında belirtilmektedir. Ancak bu çalışmalarda maternal antikorların rolüne değinilmemektedir. Literatür bilgileri ve çalışmamız verileri ışığında; ilk yaş içindeki hızlı değişimi nedeniyle birinci yaşı içine alan prevalans değerlendirmelerinde maternal antikorların özellikle dikkate alınması gerektiğini söyleyebiliriz. Doğal enfeksiyona bağlı seropozitiflik 18. aydan sonra ortaya çıkmakta altıncı yaşa doğru tekrar artarak %18, 15 yaşında %70 olmaktadır. 6-15 yaş arasında ortalama her yıl %5 lik yeni vaka eklendiği görülmektedir. Her nekadar 18 ay-6 yaş arasındaki yaş grupları ayrıntılı incelenmese de enfeksiyon seroprevalansındaki yaşla ilişkili önemli düzeyde görülen artış; dış çevreye açılma ve kreşe/okula başlama yaşıyla ilişkili gibi gözükmektedir. Sonuç olarak, çalışmanın verileri ışığında Bursa'da maternal anti-HAV IgG antikorları yenidoğanda %85-91 oranında saptanmış olup, 12-18 aya 38kadar kaybolmaktadır. Onsekizinci aydan sonra doğal enfeksiyona bağlı seropozitiflik başlamaktadır. Ülkemizdeki yüksek seroprevalans ve 6 yaşından sonra semptomatik hastalık gelişme riskinin arttığı gözönüne alınarak sosyoekonomik ve hijyenik şartları düzeltilmeye çalışılmalıdır. Bununla birlikte, ekonomik şartlar izin verdiği takdirde rutin HAV aşılaması mantıklı gelmektedir. Bu aşının 1.5 yaş sonrasında, okul/kreş öncesi dönemde tercihan 4-6 yaşında ve diğer rutin çocukluk aşıları döneminde yapılabileceği kanısına varılmıştır.