Affektif bozukluk gösteren hastaların MMPI profil özelliklerinin araştırılması

Abstract

Araştırmanın genel amacı, ülkemizde Minnesoto Çok Yönlü Kişilik Envanteri (HMPI)'nin kliniklerde daha geçerli ve güvenilir bir tanı aracı olarak kullanışını sağlamak, DSH-îîî-R tanı kriterlerine göre uyumunu sapta saktır. Çalışmaya ilişkin kavramlar ve araştırmalar tarihsel bir perspektif içinde ele alınmış " son görüşlere yer verilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın örnekleri U.Ü.Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalına başvurup yatırılarak yada poliklinikte ayaktan tedavi edilen HHPî uygulanabilen ve MMPI geçerli bulunan Major Depresyon- (n: 16), Major Depresyon Benzeri Psikotik Epilepsi (n:14), Bipolar Bozukluk (ssanik epizod) (n:7), Bipolar Bozukluk Benzeri Psikotik Epilepsi (sıanik epizod) (n:6), Bipolar bozukluk (Depresif Epizod) (n:li), Temporal Epilepsi (n:14), Grand Mal Epilepsi (n:12)!> Distiîüik Bozukluk (n:49) tanıları alsnıs 61 kadın» 68 erkek toplara 129 hastadan oluşmaktadır. Sağlıklı kontrol grubunu U.ü.Tıp Fak. întörn doktorlarından random olarak seçilen 100 kadın 100 erkek oluşturmuştur. Çalışmaya alınan 8 hastalık grubunun sosyo-demografik özelliklerini içeren tablolar, CT ve EE6 bulgularını gösteren tablolar tanı gruplarının klinik, semptom döküklerini gösteren tablolar ve herediter özellikleri araştırmanın tanımlayıcı bulgular başlığı altında verilmiştir. Su araştırmada yukarıda verilen tanı gruplarının ve sağlıklı kontrol grubu deneklerin MMPÎ'daki ortak profillerinin istatistiksel karşılaştırılması yapılmıştır. Araştırmanın amacına uygun olarak verilerin istatistiğinde; gruplar arasındaki farklılığı ortaya.çıkarabilsek için "Tek yönlü varyans Analizi"-189- yap il di. Gruplar arasında farklılık bulunan parametrelerde ise hangi grup arasında farklılık olduğunu ortaya çıkarsak için "t" testine başvuruldu. Sağlıklı kontrol grubundaki kadın ve erkeklerden elde edilen ortalama ®tPI profili, ülkemizdeki standardizssyon çalışması sonucu elde edilen normal kadın ve erkek profiline uygunluk göstermektedir. Gerek bu araştırmada gerekse literatürlerdeki çalışmalarda HMPI testi kontrol grubu bulgularının uyum içinde olduğu görülmektedir. Hasta ve kontrol grubu denekleri, literatür ışığı altında değerlendi rildiğinde, bipolar bozukluk (tıtanik) erkek grubu (n:2) ile kontrol grubu er kekleri (n:İOO) anlamlı olarak ayırt edebilen alt test Hd (Hipokondriyazis)' dir. B.B.P.E.(Manik) kadın grubu (n:5) ile kontrol grubu kadınları (n:10C) anla sn lı olarak ayırtedebilen alt test Pp(psikopati) 'dir. Bu iki alt grubun dışındaki hasta ve normal grup deneklerin NHPÎ ortalama profillerinin istatistiksel karşılaştırma sonuçlarına bakıldığında MMPI testinin bi zira kültürümüzde de hasta ve normalleri ayırtet^ede yararlı- bir araç olup, başka bir deyişle bir kişinin basta olup olmadığını belirlemede oldukça yüksek bir geçerliğe sahip görünmektedir. Bu' araştırmada da L geçerlik parametresi, bütün hasta ve kontrol grubu deneklerde uygulanan "tek yönlü varyans analizi" sonucu, gruplar arasındaki farklılığı ortaya çıkamadığı ortaya kondu. Aynı şekilde kadın hasta ve kadın karat rol grubu deneklerde de Mf (Haskulinite-feminite) klinik parametresi gruplar arasındaki farklılığı ortaya çıkaramadığı ortaya kondu. ftffektif Bozukluk ve ftffektif Bozukluk Benzeri Psikotik Epilepsi- alt grupları arasında yapılan istatistiksel karşılaştırma bulgularına bakıldığında (Tablo: 108 "de) gösterilmiştir. Anlamlılık düzeyleri ayrıca belirtilmiştir). VfflPl'm bu tanı gruplarındaki kadın ve erkekleri değişik anlamlılık düzeyle--190- rinde ayırtettigi bazı gruplarda ise anlamsız sonuçlar bulunduğu görülmektedir Tüm hastalık gruplarıyla Temporal ve Grand Mai epilepsi tanı gruplarını birbirinden ayırt etme konusunda yapılan istatistik! karşılaştırma sonuçları, Tablo I09*da gösterilmiştir. Anlamlılık düzeyleri ayrıca belirtilmiştir. MHPI' in bu tanı gruplarındaki kadın ve erkekleri değişik anlamlılık düzeylerinde ayırdettigi bazı gruplarda ise anlamsız sonuçlar bulunduğu görülmektedir. Genel bir perspektif içinde bakıldığında gerek Affektif Bozukluk ve Affektif Bozukluk Benzeri Psikotik Epilepsi, gerekse tüm hastalık gruplarıyla temporal ve Grand Hal epilepsi gruplarının istatistiksel karşılaştırma bulgularında ayırdsdici anlamlı alt testlerin yar.ısıra hiç bir anlamlılık taşımayan karşı laştırmalarda bulunmakta olduğu görülmektedir. Bipolar bozukluk (snanik epizod) grubundaki hastaların ortalama grup profilleri literatürde taranan çalışsa bulgularıyla paralellik göstermemekte dir. Bipolar Boz.(jnanik epizod) erkek grubuyla, erkek kontrol grubunun yapılan istatistiksel karşılaştırmada anlamlı olarak ayırt edebilen alt test i(Hd)'dir (P<0.01) Bipolar bozukluk (Manik epizod) kadın grubuyla, kontrol grubu kadınları anlaralı bir şekilde ayırtedebilen alt testler F,K5Hd,D,Pp,Pa,Pt,Sc*dir. (P<0.05) Değişik anlamlılık düzeyleri tablo: 80 *de gösterilmiştir. Görüldüğü gibi bipolar boz. (Manik epizod) grubundaki kadın hastalarla kontrol grubundaki kadınlar anlaklı bir düzeyde birbirinden ayrılabilmektedir. Ancak bu tanı grubundaki hastaların ortalama grup profilleri leteratürde taranan en yüksek skalalar ve kod tipleriyle farklı sonuçlar vermektedirler. Bu hastalık grubu bulguları daha fazla sayıda ve iyi seçiisiş bir hasta grubuyla yapılacak yeni araştırmaların ışığı altında değerlendirilmelidir. Hajor Depresyon tanı grubundaki erkek ve kadın hastalar istatistiksel olarak ayrısında yüksek oranda anlamlılık bulunmuştur. Major depresyon grubun--19i- daki hastalardan elde edilen ortalarda MMPÎ profili ve yükselen skalalar ilgili literatürlerle benzerlik ve parelîik içindedir. Bizim araştırmamızda erkekler deki ortalama profil ve yükselen skaîalar 2-1-6-3 î>?0 olarak, kadınlarda ise 2, T>70, 7,0 T>62 olarak bulunmuştur. Distimik bozukluk tanısı olan erkek ve kadın hastalar istatistiksel olarak ayrısında yüksek oranda anlamlılık bulunmuştur. Distiroik bozukluk tanı sı olan erkeklerin ortalama profilinde en fazla yükselen alt testler 1-2-3 tür Kadınların ortalama profilinde ise en fazla yükselen alt testler 2-3-1 'dir ve bu yükselen alt testler kadınlarda da, erkeklerde de 70 T delerine eşit yada üstündedir. HD ve Distiraik bozukluk tanı gruplarından elde edilen ortalama profil ler literatürlerdeki bulgularla önemli ölçüde benzerlik ve paralellik içinde olduğu saptanmıştır. Ayrıca ülkemizde, Affektif Bozukluk ve Affektif Bozukluk Benzeri Psikotik Epilepsi ile Temporal ve Grand Mal Epilepsi tanı grupları üzerine MMPÎ ile yapılan bir çalışmaya literatürler arasında rastlanmadığı düşünülürse, elde edilen profil özelliklerinin bu konuda küçük çaptada olsa, bir nor® niteliği taşıyabileceği söylenebilir. Çalışsa gruplarından elde edilen veriler literatür ışığı altında tartışılmıştır.