Osmanlı Devleti'nde Domaniç kazası

Abstract

13yy. sonlarında Ertuğrul Gazi 'ye Anadolu Selçuklu Sultanlığı tarafından yaylak olarak verilen Domaniç, Osmanlı Beyliği'nin tarih sahnesine çıkış yeri olmuştur. Başlangıçta yaylak oarak kullanılan Domaniç; zaman içerisinde yerleşik hayatı benimseyen Türkler' in bulunduğu bir toprak parçası haline geldi. Yüksek ve geniş bir düzlük alanda kurulan Domaniç, önce Anadolu Beylerbeyliği, Hüdavendigâr Livası Bursa Sancağı'na bağlı iken daha sonraları Ertuğrul Sancağı'na bağlanmıştır. Kazada köy sayısı ve isimleri yıllara göre değişmiştir. Nahiye halkı; yönetici zümre, kadıların bulunduğu muaf zümreler, tarım, hayvancılık, bağ ve bahçecilik yapan reaya ile, kışın Balıkesir, Manisa, İzmir'e giden; yazın Domaniç'e gelen Karakeçili, Kızılkeçili, Şehitli, Tekeli, Akbaş, Bakraç, Koyunlu gibi göçebe yaşayan ve hayvancılıkla geçinen yörüklerden meydana gelmiştir. İlkçağlardan itibaren bir yerleşim ünitesi olduğu, bulgulardan anlaşılan Domaniç'te; Osmanlı devrinde hiç gayrimüslim unsura rastlanmamaktadır. Merkez ve köylerdeki nüfusun oranı da yıllara göre değişmektedir. Osmanlılar döneminde Domaniç halkı, özellikle tahıl ekimi (buğday, arpa, yulaf gibi.) yapmaktadır. Ayrıca bağ ve bahçecilik, an yetiştiriciliği de yöre halkının geçim kaynaklan arasındadır. Merkez ve köylerde de hayvancılık yapılmasına rağmen; hayvansal ürünleri sağlayan asıl kesim göçebe yörüklerdir. Zengin ormanlar dolayısıyla kerestecilik ve bir de bir kaç köyde de madencilik (krom, manganez) yapılmaktadır. Domaniç topraklarının bir kısmı mîrlîva hassı, bir kısmı da zaim ve sipahi hassı olarak ayrılmıştır. Burada mülk arazi olup olmadığını belirleyemedik. Domaniç'te cami, köprü gibi sosyal-dini kurumların bakımı, işlemesi için vakıf topraklar ve bazı başka gelirler ayrılmıştır.

Domaniç where had been given to Ertuğrul Gazi as a plateau by Anatolia Seljuklu Kingship became the starting point on the historical stage of the Ottoman Clan. Domaniç where had been used as plateau in the begining became a land of Turks who adapted the settled life gradually. Domaiç where had been built on a high and broad flat area, at first, while it depended on "Anadolu Beylerbeyliği Hüdavendigâr Livası Bursa Sancak" than it was depended upon "Ertuğrul Sancak." The number of the villages and their names changed in accordance with yeras in "nahiye" (nahiye as town) depending on the town of "İnegöl." The residents of "nahiye" consisting of the managing class, the privillaged class wich contained "kadı", "reaya" of whom accupation was agriculture and animal, hushandry and the Yöruks of Karakeçili, Kızılkeçili, Şehitli, Tekeli, Akbaş, Bakraç, Koyunlu who were imigrants and earned their life by animal hushandry and lifed in Balıkesir, Manisa, Izmir in winter and Domaniç in summer. In the Ottoman period, it was seen nounmuslim subject in Domaniç, understood from the findings that it is a residential area since the first ages. The proportion of the population in the centre and in the villages had been changing. In the accordence with years. Ottoman period the people of Domaniç sowed cereals such as wheat, barley.outs. In addition they were occupied with vineyard and gardening and apiculture. Anîmal hushandry was their occupation in both centre and villages but the main group who supplied the animal and its products was imigrant Yoruks. Their sourses of income became work of timber-merchant, thorugh the rich forests and mining in some area. The land of Domaniç was devided into two to use "MirlivâHassı", "Zaim Hassi" and "Sipahi Ilassı." We couldn't define whether there was a private field or not. But some lands blonging to a foundation and some other sources of income was saved in order to restore or to work of some establishments such as Mosque, Bridge and so on.