Fibromyalji sendromunda egzersiz tedavisinin nöroendokrin fonksiyonlara etkileri

Abstract

Yaygın vücut ağrısı, yorgunluk, uyku bozukluğu yanında eşlik edebilen çok sayıda semptomları ile Fibromiyalji Sendromu (FMS), oldukça sık görülen, hastayı, çevresini önemli derecede etkileyerek, disabiliteye yol açan, etyolojisi kesin olarak bilinmeyen karmaşık bir klinik durumdur. Etyopatogenezi ile ilgili ileri sürülen hipotezler içinde bugün için en çok üzerinde durulan emosyonel ve fiziksel stres ile başlayan, noziseptif uyaranların merkezi sinir sistemi (MS S) tarafından istenmesindeki değişikliğe bağlı olduğudur. Nitekim, hipotalamo- pitüiter-adrenal (HP A) ve GH ve IGF-I aksı gibi çeşitli nöroendokrin akslarda bozulmalar, serotonin ve Substans-P düzeylerinde değişiklikler, FMS 'nun klinik özelliklerinin bu nöroendokrin ve sempatik sinir sistemi bozuklukları ile ilişkili olabileceği düşündürmektedir. Tekrarlayan emosyonel stres kronik uyku bozukluğu ile ilişkili olup, bu da doğrudan azalmış fiziksel fitness ile sonuçlanabileceği gibi, fiziksel fitness nöroendokrin bozukluklar yoluyla dolaylı olarak ta azalabilir. Patogenez ile ilgili bu düşünceler dikkate alındığında, FMS tedavisinin temelinin günlük fiziksel egzersizler ile aktif programlar yoluyla aerobik ve kas fitness'ini artırma olduğu görüşü oldukça fazla destek bulmaktadır. Çalışmamızda 25 FMS, 18 MAS tanısı konmuş 43 kadın hastanın aktif olarak katıldıkları, fiziksel fitness'i ve dayanıklılığı artıracak, farklı kas gruplarına yönelik haftada 3 gün, 4 hafta süreli egzersiz uygulaması bugün için patogenez ile ilgili olduğu düşünülen sistemlere çok yönlü etki oluşturmak ve bu etkileri incelemek amaçlandı. Olguların başlangıç, tedavi sonrası ve tedaviden 1 ay sonra yapılan ağrı, yorgunluk, duyarlı nokta sayısı, algometre skoru, myaljik skor, toplam FIQ skoru, BECK depresyon skoru, sabah tutukluğu, genel etkilenme şiddeti, uyku bozukluğu, gibi klinik değerlendirme parametreleri tedavinin etkinliğini ortaya koydu.73 Patogenez ile ilgili ileri sürülen nöroendokrin sistemlerin göstergeleri olan serum ACTH, kortizol, prolaktin, GH, IGF-I düzeyleri açısından olgular değerlendirildiğinde, kortizol düzeyi FMS grubunda anlamlı derecede daha yüksek bulunmakla birlikte, ACTH ve prolaktin düzeylerinde anlamlı olmayan bir yükseklik eğilimi gözlendi. FMS grubunda tedavi sonrası ACTH, kortizol ve prolaktin düzeylerinde gözlediğimiz, 1 ay sonra da devam eden azalma, tedavinin etkinliği ile paralellik göstermesi; GH ve IGF-I düzeylerinde gözlenen artış eğilimi ve GH düzeylerinde MAS grubu ile karşılaştırıldığında anlamlı derecede fazla oluşan değişiklik, uyguladığımız tedavinin bu nöroendokrin akslar üzerinde etkinliği olabileceğini düşündürmektedir. FMS hastalarına uygun tedavi seçenekleri sunabilmek için, etyopatogenezin belirlenmesi ve uygulanacak tedavinin de buna yönelik olması gerektiği göz önüne alındığında, çalışmamız tedavinin hipotetik modeller üzerine etkilerinin daha ayrıntılı incelendiği, kontrollü kapsamlı çalışmalara ışık tutması açısından yararlı olabilir.