Fenike kolonizasyonunun Akdeniz dünyasındaki kültürel ve ekonomik etkileri

Abstract

Günümüzde Lübnan, Suriye ve Ürdün’ün bir bölümü ile Filistin ve İsrail’i içine alan bölgede, MÖ 1200’lerde tarih sahnesine çıkan Fenikeliler, bağımsız kent-devletleri şeklinde yapılanmışlardır. Bunların en önemlileri Byblos, Tyros, Sidon, Berytus veArados’tur. Kendi kralı ve meclisi tarafından yönetilen Fenike kentleri hiçbir zaman tekbir siyasi çatı altında birleşmemişlerdir. Dönem dönem Mısır, Asur, Pers İmparatorluğu gibi komşu güçlerin nüfuzu altına giren Fenikeliler, MÖ 4. yüzyılda Büyük İskender’in, MÖ 2. yüzyılda da Roma İmparatorluğu’nun hâkimiyeti altına girmiştir. Ugarit, Yeni Babil, Mısır, Asur ve daha pek çok güç ile ticari ilişkiler kuran Fenikeliler, denizcilikteki yetenekleri sayesinde Akdeniz’in dört bir yanında ticaret kolonileri kurmuşlardır. Böylece mücevherler, fildişi oyma eserler, mor boya ile boyanmış kumaşlar, metal kâseler, seramikten günlük kullanım kapları ve şişelenmiş yağlar gibi ticari ürünlerini tüm Akdeniz’e taşımayı başarmışlardır. İhtiyaç duyduğu ürünleri ve hammaddeyi karşılamak amacıyla koloniler kuran uygarlık, hem deniz ticaretinin gelişmesine hem de bölgeler arası maddi kültürün taşınıp yayılmasına önderlik etmiştir. Özellikle anayurttaki kentlerin ele geçirilip sadece Tyros’un ayakta kaldığı dönemden itibaren Fenike kültürü kolonilerde yaşam bulmuş ve sürdürülmüştür. Kurdukları koloniler aracılığıyla tüm Akdeniz’e yayılmayı başaran Fenikeliler, gittikleri bölgelerde farklı toplumlarla tanışıp kaynaşma fırsatı bulmuşlardır. Hammadde arayışı ile başlayan denizaşırı aktiviteler, Yakındoğu’nun Batı ile bağlantı kurmasını ve Doğu-Batı arasında kültür aktarımının oluşmasını sağlamıştır. Kuzey Afrika, Sicilya, Sardinya, Kıbrıs ve İspanya’da kurulan kolonilere Yakın Doğu kültürü taşınmış; aynı şekilde etkileşimde bulunulan bölgelerin ekonomik, dini ve kültürel unsurları alınmıştır. Karşılıklı etkileşim neticesinde mitoloji, din, kültür, sanat ve ekonomi gibi pek çok alanda yeni unsurlar edinen Fenikeliler, bununla yetinmeyip aracılık vazifesi de üstlenerek kendi formları ile yeni edindikleri formları başkalarına aktarmışlardır.

The Phoenicians, who appeared on the scene of history in the region that includes Lebanon, Syria, and Jordan, as well as Palestine and Israel today, structured as independent city-states. The most important of these are Byblos, Tyros, Sidon, Berytus, and Arados. The Phoenician cities, ruled by their own king and council of elders, were never united under a single political roof. The Phoenicians, who came under the influence of neighboring powers such as Egypt, Assyria, and the Persian Empire from time to time due to their structuring in the form of city-states, came under the rule of Alexander the Great in the 4th century BC and the Roman Empire in the 2nd century BC. The Phoenicians, who established commercial relations with Ugarit, New Babylon, Egypt, Assyria, and many other powers, went all over the Mediterranean and established trade colonies. Thus, they succeeded in bringing their commercial products such as jewelry, ivory carvings, purple-dyed fabrics, metal bowls, terracottas, and bottled oils to the entire Mediterranean. The civilization, which established colonies and started commercial relations in order to meet their own needs for products and raw materials, led both the development of maritime trade and the transport and spread of interregional material culture. Especially since the cities in the homeland were captured and only Tyros survived, the Phoenician culture found life in the colonies and continued there. The Phoenicians, who managed to spread all over the Mediterranean through the colonies they established during their lifetime, had the opportunity to meet different societies in the regions they went to. The overseas activities, which started with the search for raw materials, enabled the Near East to connect with the West and to create a cultural transfer between the East and the West. Near Eastern culture was brought to the colonies established in North Africa, Sicily, Sardinia, Cyprus, and Spain; in the same way, the economic, religious, and cultural elements of the interacted regions were taken. As a result of the economic and cultural interaction they started, they acquired many elements in many fields such as mythology, religion, culture, art, and economy. Not content with taking them, they also assumed the role of intermediary and passed on their own forms and what they had acquired to others.