Hanefi âlimlerine göre haber-i vâhid

Abstract

"Haber-i vâhid" konusu, İslâmî ilimlerin belkemiğini oluşturmaktadır. Her bilimsel disiplinin, kendi yöntemi ve metodolojisi gereği haber-i vâhidi dikkate aldıkları görülmektedir. Diğer disiplinler gibi İslâm hukukunun da hukukî hükümler vazedebilmesi amacıyla haber-i vâhide dayanması kaçınılmazdır.Diğer fıkhî mezhepler gibi Hanefi mezhebinin de haber-i vâhide dair bir bakış açısı ve uygulama örnekleri mevcuttur. Uygulama örneklerini fıkıh kitaplarında görmekle birlikte, uygulamaya esas alınan haberlerin hangi niteliklere ve kriterlere göre esas alındıklarının da bilinmesi ve uygulamanın nazarî arkaplanının gözler önüne serilip anlaşılmaya çalışılması gerekmektedir.İslâmi ilimlerin ve özellikle de İslâm hukukunun günümüzdeki problemlere nasıl çözümler getirmesi gerektiği noktasında İslam alimlerinin, içtihat kapısının kapandığı iddia edilen dönemlere kadarki süreç içinde İslam hukukuna nasıl dinamizm kazandırdıklarının tespit edilebilmesi büyük ölçüde İslam medeniyetine özgü olan "haber felsefesinin" nasıl inşâ edildiğinin tespit edilebilmesine bağlıdır. Bu konu kapsamlı bir konu olmakla birlikte belli alanlarda ve belli noktalarda araştırılması gerekmekte olup bu bağlamda çözümler üretilmesi kaçınılmazdır.Bu doğrultuda Hanefi mezhebinin, metodolojileri ve anlayışları gereği haber-i vâhide nasıl baktıklarının ve nasıl değerlendirdiklerinin; haber-i vâhidin hangi noktalarda ve hangi kriterlere göre kabul edilmesi gerektiğinin tespit edilmesi Hanefi hukuk kültürünün düşünce alt yapısının tespit edilip anlaşılabilmesi bakımından önemlidir.Bu çalışmada Hanefilerin, haber-i vâhide ve haber-i vâhidle bağlantılı olan diğer kavramlara dair tanımları ele alınmış olup; onların sünnet anlayışı, haber-i vâhidin kısımları, haber-i vâhidin bilgi değeri ile uygulama değeri arasındaki ilişki, haber-i vâhidin kabulüne etki eden unsurlar, haber-i vâhidin delil alındığı ve alınmadığı alanlar; bu alanlarda haber-i vâhidin hangi şartlar ve koşullarda nasıl delil alındığı, kadının, kölenin, kafirin, fasığın, sabînin, âmânın, hevâ sahibi olan kişinin rivâyetlerine bakışları, rivâyetin kabulüne etki ettiği varsayılan ancak sübjektiflik barındıran râviye dair ta'n meselesine yaklaşımları ele alınmıştır.

“Khabar al wahid” is the main point of Islamic Sciences. Every sciences must take care of khabar al wahid because of the necessity of its. own methodology. Islamic Jurisprudence must based on khabar al wahid as other diciplines in order to enact a law. It’s important how to build “khabar philosophy” by islamic scholars to add dynamism to Islamic Jurisprudence. In this point it’s essential how they evaluate khabar al wahid. In this work, Hanafi’s description of khabar al wahid and other related concepts. are performed. Sunnah understanding, the part of khabar al wahid and khabar al wahid’s epistemological value, performing value, the elements. of that make khabar al wahid acceptable, the field that khabar al wahid to be taken evidence or not to be taked evidence, woman’s, slave’s, unbeliever’s, perverse’s, child’s, a person who fond of his/her desire, blind’s rumor and the narrator’s to be critisized problem ar told in this work.