Sigara Bırakma Polikliniği’ne başvuran ve yönlendirilen kişilerde sigara bırakma başarısı öngörü ölçeği ile ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi

Abstract

Sigara kullanımı sebep olduğu hastalıklar ve ölümler nedeniyle önemli bir sağlık sorunudur. Bu çalışmada sigara bırakmak amacıyla sigara bırakma polikliniğine başvuran ve yönlendirilen kişilerin Sigara Bırakma Başarısı Öngörü Ölçeği ile sigara bırakma durumu ve etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma tanımlayıcı kesitsel nitelikte olarak belirlenmiş ve yüz yüze anket yöntemiyle yürütülmüştür. Mart 2021- Mayıs 2021 tarihleri arasında Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı Sigara Bırakma Polikliniği (SBP)’ne başvuranlar ile Kadın Hastalıkları ve Doğum Polikliniğine başvuran sigara içen gebelerden ve İç Hastalıkları Tıbbi Onkoloji ile Kulak Burun ve Boğaz Polikliniklerine başvuran kanser tanılı sigara içen bireylerden SBP’ne yönlendirilenler olmak üzere iki grup halinde incelendi. Kendi isteği ile başvuran 95 kişi, yönlendirilen 66 kişi çalışmaya dahil edildi. Her iki gruba da sosyodemografik veri anketi, Fagerström Nikotin Bağımlılık Testi (FNBT) ve Sigara Bırakma Başarısı Öngörü Ölçeği (SBBÖÖ) uygulandı. Olguların sosyodemografik verileri, anket sonuçlarına ait veriler kaydedildi. İstatiksel analiz SPSS 23.0 programı kullanılarak gerçekleştirildi. Kendi isteği ile başvuran kişilerin yaş ortalaması 43, yönlendirilenlerin 49,5 olarak saptandı. Kendi isteği ile başvuran 41 kişi (%43,2), yönlendirilen 21 kişi (%31,8) üçüncü ayda sigarayı bırakmıştı. Her iki grup arasında anlamlı farklılık yoktu (p=0,146). Kişilerin kronik hastalık varlığı, daha önce sigara bırakma deneyimlerinde aldıkları destek ve tarafımızca başlanan tedavileri açısından her iki grup arasında anlamlı farklılık saptandı. Kendi isteği ile başvuranların FNBT ortalama skoru 6,67±1,86 iken yönlendirilen bireylerin ortalama FNBT skoru 5,73±2,27 idi. Aralarında anlamlı düzeyde farklılık vardı (p=0,008). İki grup arasında SBBÖÖ kararlılık ve hazır oluş alt boyutu, SBBÖÖ sağlık algısı ve uygun çevre alt boyutu ve SBBÖÖ total değeri arasında anlamlı farklılık saptandı (p<0,001). Her iki grup katılımcılarının 3. ayda sigara v bırakma durumu ile FNBT ve SBBÖÖ arasında anlamlı ilişki saptanmadı (p>0,05). Çalışmamızda yapılan analizlerin sonucunda kendi isteği ile SBP’ne başvuran kişilerin Fagerström nikotin bağımlılık skoru ve SBBÖÖ total ve alt boyut skorları daha yüksektir. Yönlendirilen kişilerle arasındaki fark anlamlıdır. Fakat üçüncü ayda sigara bırakma durumları arasında anlamlı farklılık bulunamamıştır. Sigara içen tüm bireylerin yanında, sigaranın önemli risk faktörü olduğu kronik hastalıklara sahip olanların ve gebelikte sigara içenlerin bırakma başarılarını etkileyen faktörleri tespit etmek; kişiye yönelik davranışsal destek ve tedavileri vererek bırakma başarısı şansını artırmamızı sağlayacaktır.

Smoking is an important health problem due to the diseases and deaths it causes. In our study, it was aimed to evaluate the smoking cessation status and the factors affecting it with the Smoking Cessation Success Prediction Scale of the people who applied and were referred to the smoking cessation clinic to quit smoking. The study was determined as descriptive and cross-sectional and was carried out by face-to-face survey method. Between March 2021 and May 2021, smokers who applied to Bursa Uludağ University Faculty of Medicine, Department of Family Medicine, Smoking Cessation Polyclinic (SCP), and smoker pregnant women who applied to the Gynecology and Obstetrics Polyclinic, and those who were referred to SCP among smokers with cancer diagnosis who applied to Internal Diseases Medical Oncology and Ear Nose and Throat Polyclinics were examined in two groups. 95 people who applied voluntarily and 66 people who were referred were included in the study. Sociodemographic data questionnaire, Fagerström Nicotine Dependence Test (FNDT) and Smoking Cessation Success Prediction Scale (SCSPS) were applied to both groups. The sociodemographic data of the cases and the data of the survey results were recorded. Statistical analysis was performed using the SPSS 23.0 program. The mean age of those who applied voluntarily was 43, and 49.5 for those who were referred. 41 people (43.2%) who applied voluntarily, 21 people (31.8%) who were referred quit smoking in the third month. There was no significant difference between the two groups (p=0.146). There was a significant difference between the two groups in terms of the presence of a chronic disease, the support they received in their vii previous smoking cessation experience, and the cessation treatments initiated by us. While the mean FNDT score of those who applied voluntarily was 6.67±1.86, the mean score of the referred individuals was 5.73±2.27. There was a major difference between them (p=0.008). An important difference was found between the two groups in terms of SBBÖÖ stability and readiness sub-dimension, SCSPS health perception and appropriate environment sub-dimension, and SCSPS total value (p<0.001). No significant correlation was found between the smoking cessation status of the participants in both groups at 3 months and FNDT and SCSPS (p>0.05). As a result of the analyzes made in our study, it was observed that the Fagerström nicotine dependence score and total and sub-dimension scores of SCSPS were higher in individuals who voluntarily applied to SCP. The difference between those who applied voluntarily and those who were referred is significant. However, no considerable difference was detected between the smoking cessation statuses at the third month. To determine the factors affecting the quitting success of all smokers, those who have chronic diseases for which smoking is an important risk factor, and those who smoke during pregnancy; it will enable us to increase the chances of smoking cessation success by providing personalized behavioral support and treatments.