Hadrianoupolis Kuzeybatı Nekropol Kilisesi’nin Bema ve Apsis mozaikleri

Abstract

Paphlagonia sınırlarındaki Hadrianoupolis Antik Kentinde, 2003-2020 yılları arasında, Geç Antik Çağ’a tarihlenen altı yapıda kazı çalışması yapılmış ve bu çalışmalarda dönemin süsleme karakterini yansıtan zemin mozaiklerine rastlanılmıştır. Kazısı hâlen devam eden, yayınlarda daha çok Kuzeybatı Nekropol Kilisesi olarak tanıtılan, kentteki konumu itibariyle Kuzeybatı Nekropol Kilisesi şeklinde adlandırılabilecek yapının, apsis ve bema zemininde de kaliteli işçilikte zemin mozaikleri tespit edilmiştir. İki farklı inşa evresine sahip kilisenin zemini her iki dönemde farklı teknik ve üsluptaki mozaikle bezenmiştir. Bir kısmı geçmiş dönemde gerçekleşen kaçak kazılar ve yol yapım çalışmaları esnasında tahrip olan, 2017-2018 yılındaki kazılarda tamamen ortaya çıkarılan mozaikler, İS 4.-6. yüzyıl Bizans mozaik sanatı karakterini yansıtmaktadır. Dönemin hemen her zemin mozaiğinde görülen geometrik, bitkisel ve figüratif desenleriyle donatılmış mozaiklerde, bani bilgisi içeren bir de yazıt bulunmuştur. Restoratör ve konservatörler eşliğinde sağlamlaştırma çalışması yapılan mozaikler, uygun teknikler doğrultusunda koruma altına alınmıştır. Bu çalışmada, kilisenin apsis ve bema zeminlerini süsleyen mozaikler, bölge ve farklı coğrafyalardaki benzer örneklerle kıyaslanmış ve değerlendirilmesi yapılarak ayrıntılı şekilde açıklanmaya çalışılmıştır.

Excavations were carried out between 2003-2020 in the Hadrianoupolis from the Paphlagonia Region six buildings dated to the Late Antiquity and floor mosaics were found that reflect the period’s decoration characteristics. High quality workmanship floor mosaics were found on the apse and bema floors of the building, in which excavation is still ongoing, and which can be named as the Northwest Necropolis Church due to its location in the city, which is mostly referred to as Northwest Necropolis Church in publications. The floor of the church, which has two different construction phases, was decorated with mosaics in different techniques and styles in both periods. The mosaics, some of which were destroyed during illegal excavations and road construction works in the past, and completely unearthed in 2017-2018 excavations, reflect the 4-6th AD century Byzantine mosaic art style. In the mosaics decorated with geometric, floral and figurative patterns seen on almost every floor mosaic of the period, an inscription containing information about the constructor was found. The mosaics, which were strengthened under the supervision of restorators and conservators, were preserved in accordance with appropriate techniques. In this study, the mosaics adorning the apse and bema floors of the church were compared and evaluated with similar examples in the region and different geographies and explained in detail.