Bursalı Mehmed Tahir’in Osmanlı Müellifleri adlı eserinin tashihi: Tarikatlar ve Meşayıh Faslı

Abstract

Bursalı Mehmed Tahir hem Osmanlı Devleti’nin son dönemlerine hem de Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarına şahitlik etmiş önemli bir müellif ve mutasavvıftır. Askeri okullarda eğitim hayatını devam ettirirken tasavvufa olan meyli artmış ve mürşid arayışına başlamıştır. İlk olarak Harîrîzâde’ye intisap ederek Melâmîlik yoluna girmiş ardından şeyhinin vefatıyla birlikte Muhammed Nûrü’l-Arabî’ye bağlanıp seyrini onunla tamamlamıştır. Rüşdiye müdürlüğü, tabur kumandanlığı, Dîvân-ı Harp âzalığı ve tahkik memuriyeti gibi çeşitli resmi makamlarda görev almıştır. 28 Ekim 1925’te vefat eden Bursalı Tahir, Üsküdar’da Aziz Mahmud Hüdâyî Dergâhı hazîresinde toprağa verilmiştir. Yaklaşık on sekiz kadar eseri bulunan Tahir’in son ve aynı zamanda hacim bakımından en geniş çaplı kitabı Osmanlı Müellifleri’dir. Bu eser yirmi beş yıllık bir çalışmanın ürünüdür. Üç cilt halinde yayımlanan eserin iç başlıkları; Meşâyih Faslı, Ulemâ Faslı, Şuarâ Faslı, Etıbbâ Faslı, Müverrihîn-i Osmâniyye Faslı, Riyâziyyûn Faslı, Coğrafiyyûn Faslı şeklindedir. Bu çalışmada Osmanlı Müellifleri geçmiş ve günümüze yakın diğer kaynaklarla mukayese edilip Meşâyıh Faslı’ndaki sûfîlerle ilgili verilen bilgilerin sıhhati değerlendirilerek hatalı bulunan bilgiler tashih edilmiştir.

Bursalı Mehmed Tahir is an important author and mystic who witnessed both the last periods of the Ottoman Empire and the first years of the Turkish Republic. While continuing his education in military schools, his inclination towards Sufism increased and he started to seek a sheikh. First, he joined Harîrîzâde and entered the path of Melâmî religion, and then, with the death of his sheikh, he joined Muhammed Nûrü'l-Arabî and completed his course with him. He served in various official positions such as the directorate of junior high school, battalion commander, member of the Court of War and investigation officer. Tahir from Bursa, who died on October 28, 1925, was buried in the Aziz Mahmud Hüdâyî Dervish Lodge in Üsküdar. The last book of Tahir, which has about eighteen works, and at the same time the largest in terms of volume, is Osmanlı Müellifleri. This work is the product of twenty-five years of work. The internal titles of the work, which was published in three volumes; It is in the form of Mesâyih Chapter, Ulemâ Chapter, Şuarâ Chapter, Etıbbâ Chapter, Müverrihîn-i Osmâniyye Chapter, Riyâziyyun Chapter, Coğrafiyyûn Chapter. In this study, the Osmanlı Müellifleri were compared with other sources close to the past and today, and the accuracy of the information given about the Sufis in the Meşâyıh Faslı was evaluated and the information found to be erroneous was corrected.