Afet sonrası geçici barınmanın çevresel ekonomik ve sosyal sürdürülebilirliğinin değerlendirilmesi

Abstract

Dünya üzerinde meydana gelen doğal ve yapay afetler insan yaşamını etkileyerek ortaya olumsuz sonuçlar doğurmaktadır. Bu süreç Türkiye’de planlı yürütülmesi gereken bir afet yönetim organizasyonunu zorunlu kılmaktadır. İnsan yaşamının en temel ihtiyacı barınma olduğu için afet sonrası en temel problem de ‘barınma problemi’dir. Afet öncesi planlama eksikliğinin yanı sıra en önemli sorunlardan biri de kullanıcı belirsizliğinden doğan bağlamla ilişki kuramama ve devamında yaşanan yerleşim ölçeğindeki sorunlardır. Türkiye'de ise geçici barınma ile ilgili en temel problem yeniden-kullanım için uygun olmamasıdır. Afet sonrası geçici barınma süreçleri ele alındığında; başlangıçta süreç organizasyonları genellikle çevresel ve ekonomik konular doğrultusunda yapılırken son yıllarda sürece sosyallik konuları da dahil edilmiş, yeni bir dönemin başlangıcı olmuştur. Sürdürülebilirlik; yapı yaşam döngüsü temel alınarak çevresel, ekonomik, sosyal boyutlarda belli stratejiler aracılığıyla yeniden değerlendirilmiştir. Tez kapsamında yapıyerleşim- kullanıcı başlıkları ile incelenen re-use, re-desing, re-cycle, re-furbish, re-health kavramlarının afet sonrası geçici barınma birimlerinde çevresel, ekonomik ve sosyal sürdürülebilir tasarım mantığına uygun olduğu görülmüştür. Bu çıkarım ile afet sonrası tasarım kriterleri ve sürdürülebilirliğin çevresel, ekonomik ve sosyal boyutlarının amaçları bir tabloda birleştirilerek sürdürülebilir tasarım kriterleri oluşturulmuştur. Seçilen Dünya ve Türkiye örnekleri belirlenen kriterler doğrultusunda değerlendirilmiştir. Afet sonrası geçici barınma süreci yapı ölçeğinde değerlendirildiğinde; sürdürülebilirliğin doğa dostu, enerji etkin olması ve birimin kendi kendine yetebilmesi gerektiği sonucuna varılırken, yerleşim ölçeğinde değerlendirildiğinde ise gerektiğinde kente eklemlenebilir olması(re-design), kaldırıldığında tahribat yaratmaması(re-cycle), yeniden kullanılmak için istiflenebilir olması(re-use) öngörülmektedir. İki farklı ölçekte yapılan değerlendirilmeler sürdürülebilirliğin çevresel, ekonomik ve sosyal boyutlarında ele alındığında sırasıyla malzeme niteliğiyle çevreye saygılı, kendi kendine yeterek ekonomik olan, kullanıcının sürece dahil olmasıyla da sosyalleşmeye katkı sağlayan sürdürülebilir geçici barınma tasarım anlayışı desteklenmektedir.

Natural and artificial disasters that occur in the world have negative results by affecting life. This process necessitates the organization of a disaster management plan should be carried out in Turkey. Since the most basic need of human life is shelter, the most basic problem after the disaster is the "shelter problem". Additionally the lack of pre-disaster planning, one of the most important problems is the inability to relate to the context arising from user uncertainty and the problems in the scale of settlement experienced afterwards. In Turkey, the most basic problem with temporary shelter is not suitable for re-use. Considering the this processes after the disaster; While initially process organizations were generally made in line with environmental and economic i, sociability were also included in the process recently, and it was the beginning of a new era. Sustainability; Based on the building life cycle, it has been re-evaluated thanks to certain strategies in environmental, economic and social dimensions. Within the scope of the thesis, the concepts of re-use, re-desing, re-cycle, re-furbish, re-health, which were examined under the headings of building-settlement-user, were found to be in accordance with the environmental, economic and social sustainable design logic in post-disaster temporary accommodation units. With this inference, sustainable design criteria have been established by combining the post-disaster design criteria and the objectives of the environmental, economic and social dimensions of sustainability in a table. Selected examples from the world and Turkey is evaluated according to the criteria specified. When the temporary shelter process after the disaster is evaluated on a building scale; While it is concluded that sustainability should be environmentally friendly, energy efficient and the unit should be self-sufficient, it is predicted to be re-design when necessary, not to create damage when removed (re-cycle), stackable for re-use (re-use) when evaluated at the settlement scale. Considering the environmental, economic and social aspects of sustainability in two different scales, the understanding of sustainable temporary housing design, which is respectful to the environment with its material quality, economical by being self-sufficient, and contributes to socialization with the involvement of the user in the process, is supported.