PET ve PBT ipliklerinin hava-jetli tekstüre davranışlarının incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada iplik numaraları ve filament sayıları aynı olan, polietilen tereftalat (PET) ve polibütilen tereftalat (PBT) iplikler hava-jetli tekstüre işlemine tabii tutulmuştur. Tekstüre işlemi 3 farklı aşırı besleme (%20, %40 ve %60) ve 4 farklı mekanik germe oranı (%0, %2, %4, %6) kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Ayrıca fikse fırınının etkisi de fırının kullanıldığı ve kullanılmadığı durumlarda numuneler üretilerek incelenmiştir. Birbirlerinden farklı ham maddelerden üretilmiş olan bu iki ipliğin hava-jetli tekstüre davranışları; iplik numarası tayini, çekme deneyleri, optik mikroskop çalışmaları ve elastik toparlanma deneyleri yardımıyla incelenmiştir. Sonuç olarak çalışmada kullanılan üretim parametrelerine bağlı olarak, hava-jetli tekstüre PET ve PBT iplikler, aynı aşırı besleme ve mekanik germe oranlarında farklı ilmek yapıları göstermiştir. Elde edilen farklı hava-jetli tekstüre iplik yapıları direkt olarak ham maddeden (polimer yapısından) kaynaklanmıştır. Ayrıca uygulanan mekanik germe oranı ipliğin ilmekli yapısını belirgin bir şekilde etkilemiştir. En fazla ilmeğe sahip yapı, her bir aşırı besleme oranı için farklı mekanik germe oranında elde edilmiştir. İlmekli yapının artışı ile birlikte genel olarak, iplik numarası, kopma uzaması ve kararsızlık değerleri artmış, kopma dayanımı ise azalmıştır.

In this study, polyethylene terephthalate (PET) and polybutylene terephthalate (PBT) yarns with the same yarn count and filament number were subjected to air-jet texturing process. Texturing was carried out with 3 different overfeeds (20%, 40% and 60%) and 4 different mechanical stretch ratios (0%, 2%, 4%, 6%). In addition, the effect of the heat-setting was also analysed. The air-jet texturing behaviour of these two yarns, which are consist of different raw materials, was investigated with the help of yarn count determination, tensile tests, optical microscope analyses and elastic recovery tests. As a result, depending on the production parameters used in the study, air-jet textured PET, and PBT yarns gave different loop structures at the same overfeed and mechanical stretching ratios. The differences in their texturing behaviours were directly caused by their raw material (polymer structure). The mechanical stretch ratio significantly influenced the looped structure of the yarn. The most looped structure was obtained at different mechanical stretch ratios for each overfeed. In general, yarn count, elongation and instability values were increased, and the tensile strength was decreased with the increase in the looped structure.