19. yüzyıl sonunda (1890-1893) Bursa sosyal hayatının basındaki yansıması: Bursa Gazetesi örneği

Abstract

19.yüzyıl itibariyle batıda meydana gelen teknik ilerlemeler ve sanayi devriminin etkileri, doğduğu topraklarla sınırlı kalmayıp; dünya ülkeleri üzerinde gerek teknik ve siyasi gerekse kültürel yönden baza değişimlere neden oldu. Aynı dönemde bu etkenlere bağlı olarak gerileme sürecinde bulunan Osmanlı Devleti, bu durumdan kurtulmak için her sahada batı tarzı bir takım düzenlemelere gitti. Yapılan bu düzenlemeler ve batıyla olan temaslar, Osmanlı toplumsal düzeninde kendine hâs bir değişim dönemi başlattı. Merkezi yönetimin dışındaki yerel birimlerde bu değişim başkente yakınlık, ticaret yollan üzerinde bulunma gibi nedenlerle bölgeden bölgeye farklılık göstermekteydi. 19.yüzyılın ikinci yansında başkente yakın bir kent olan Bursa, bu değişimi neredeyse İstanbul'la eş bir biçimde yaşamıştır. Ancak kentte bu değişimin hızım ve yönünü belirleyen bazı etkenler vardır. Nüfus balonundan etnik bir zenginliğe sahip olan kentte, ekonominin belli bir alandaki parlak terini olan ipekçilik ile sanayide makineleşmenin getirdiği yenilikler, sosyal değişmenin kent boyutundaki varlığına güzel örnekler vermektedir. Diğer yandan idari ve eğitim alanındaki yeni düzenlemeler, eşit haklara sahip vatandaş kavramına doğru-özellikle gayrimüslimler bakımından-uygulamaları gerçekleştirmekte; Bursa sosyal hayatında da bunun yansımasını görmekteyiz. Mekansal yapıda tiyatro, hastahane gibi Avrupai üslupta inşa edilmiş binalar, belediye binası gibi bürokratik merkezlerin ortaya çıkışı değişimin somut örneklerini oluşturmaktadır. Mahalle ve millet kavramlarının yıkıldığı bir dönemde Bursa kent dokusunda esnaf düzeninden öğrencinin ders programına kadar her şey değişmiştir. Bu değişmelerin dönemin basınına yansımasını konu edinen bu çalışmada, kaynak olarak Bursa gazetesinin 1890-1893 yıllan arasındaki sayılan kullanılmıştır. Burada yer alan haberler doğrultusunda 19.yüzyılda Bursa sosyal hayatının bir tablosu çıkarılmaya çalışılmıştır.

This work, has been studying social life of Bursa that reflecting to local press with main subjects at the end of 19th century. The numbers between 1890-1893 years of Bursa newspapers is main source of this work. The news that in this numbers were read and title were determined according to subjects of news. Another resource of relating subjects were scanned and this knowledge were connected with news. Thus, social life of this period were constituted with main component. In this work especially were given importance to subjects of social change, modernisation and industrialisation and were touched effecting component to modernisation of Bursa. Between of whole subjects were understood to take on important non-Muslims. Further, silk industries primary factor at the industrialisation Bursa city. Subjects were exemplified related news in the newspaper. At the end of this work to, to dominate a dual structure were seen in social life of Bursa. That mean, traditional and modern components have been being together in the city life. In this work, to provide Ottoman modernization at the example of an urban is aimed. Subjects were examined under of social view. Bursa that an Ottoman City had entered modernisation period at the end of 19th century. In conclusion, this study has been constituting how to have perceived by public this changes at the time of modernisation period.