Doğancı Barajı havza yönetiminde, rezervuar matematik modellemesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, göl ve rezevuarlardaki su kalitesi ve ekosistem yönetimi için bilgisayar modellerinin kullanımıdır. Ekolojik bir model kullanılarak Doğancı Barajı Rezevuarı örneğinde yönetim amaçlı model kullanım esasları ayrıntılı olarak verilmiştir. Kaynak Araştırması Bölümü'nde, içme ve kullanma amaçlı su kaynaklarının su kalite değişimlerinin izlenmesi ve yönetim planlarının geliştirilmesinde model kullanımı hakkında bilgi verilmiştir. Yine aynı bölümde havzanın; topoğrafik, hidrolik, hidrojeolojik v.b yapısı incelenmiş ve ekolojik yapıyı oluşturan ana unsurlar değerlendirilerek havza içinde yapılan koruma çalışmaları hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmaya temel alınan Doğancı Barajı'nın Su Kalitesi, aynı bölüm içinde belirlenmiştir. 3. Bölüm içinde ise ekolojik model kavramı ele alınmış ve EGÖLEM Modelinde kullanılan süreç ve mekanizmaların genel denklem ve ifadelerine yer verilmiştir. 3. Bölüm'ün sonunda da modelin çalışmasına temel olan verilerin analizi ve model tarafından değerlendirilmesi için yöntem seçimi, modelin rezervuardaki ve akarsudaki su kalite parametrelerinin başlangıç koşullan değerlendirilmiştir. Çalışmada, DSİ'nin Doğancı Barajı Rezervuarı ve bu rezervuarı besleyen derelerde yaptığı su kalitesi ölçümlerinden en fazla sayıda verinin bulunduğu 1990 yılı verileri kullanılmıştır. Model kalibrasyonu için yapılan işlemler ve bunların sonuçlan da aynı bölümün içinde verilmiştir. Yapılan çalışmalardan ve modelden elde edilen sonuçlar da 4. bölümde sonuçlar başlığı altında sunulmuştur. Havzada oluşturulacak yönetim planına temel alınmak amacıyla, rezervuarın işletme koşullarının ya da havzada su kalitesini etkileyebilecek herhangi bir parametrenin değişmesi durumunda; su kalitesine olan etkiler tahmin edilmek istenirse; programa gerekli veriler girilerek simusyon yapılabilir. Bu tez kapsamında modelin yönetim amaçlı kullanımına örnek teşkil edecek şekilde model, iki farklı senaryo için ayrı ayrı çalıştırılmış ve bunun rezervuara olan etkileri değerlendirilmiştir.

The aim of this study is to use of an ecological model for water quality control and ecosystem management in lakes and resevoirs. By an ecologic based simulation model, the case of Doğancı Reservoir is studied and principles of modelling with management objectives are presented in detail. In chapter II the aim and scope of this study is briefly given then the characteristics of the drainage basin that are necessary in running the simulation model are discribed. The application of such a model requires preliminary studies concerning the topographical, hydrological, hydrogeological status of the water catchment area. All water sources discharging into the resevoir are determined in terms of flowrates and are evaluated on the basis of the water quality parameters. Water quality of Doğancı Reservoir is widely discussed in the same chapter. In Chapter III the application of the model at present, the concept of an ecologic model and general structure of EGÖLEM Model are described. The ecological model is mainly based on the concept of conservation of mass and -on similar kinetic relationships. Conservation of mass equation is adapted to every element including hydraulic element forming the reservoir ecosystem. The average values of both quality and quantity of water sources in the catchment area reaching the reservoir collected from literature are taken as inputs to the lake. As sufficient data are present, no long lasting and detailed analyses are conducted. Recent studies conducted at different times show the general status of reservoir. This observation is very important in the determination of time intervals required for setting the boundary The evaluation of data received by the application of the model are presented in Chapter III. For the starting conditions of the resevoir, data obtained from 1990 year are used. In the calibration part of the model, the data of above mentioned study are correlated with experimental data to come out with the coefficients are then checked with similar experimental data of the checking procedure correlates with the study. As a conclusion, this model can be used for a long term basis to observe the future water quality variations of a lake. Thus, depending on the simulation results, management and control strategies of the reservoir can be developed.