Mali bir araç olarak enflasyonla mücadelede kamu harcamaları

Abstract

Fiyatlar genel düzeyindeki hızlı ve sürekli bir artışı belirtmek üzere kullanılan enflasyon günümüz ekonomilerinin en önemli sorunlarından birisidir. Enflasyonla savaşta kamu harcamaları politikası en etkin politikalardan birisi olarak görülür ve uygulanır. Günümüzde denebilir ki, bütün gelişmiş ülkelerde enflasyonun kontrol altında tutulması yönünden kamu giderlerinden büyük ölçüde yaralanılmaktadır. Anti-enflasyonist maliye politikası içinde, kamu giderlerinde kısıntılara girişmek, ilk ve en önemli önlem olmakla birlikte, uygulamada politik ve ekonomik güçlüklerle karşılaşır. Savunma ve sosyal giderlerde kısıntı yapmak oldukça zordur. Nüfus artışıda kamu giderlerinin kısılmasını güçleştirir. Kısa devrede kamu harcamalarının en etkin yanı toplam talebi kısıcı bazı kalemleri içerisinde barındırmasıdır. Bu amacı gerçekleştirmek üzere yöneticilerin elinde çeşitli olanakları vardır. Büyük bayındırlık harcamalarının uzun yıllara yayılması, küçük bayındırlık projelererinin ertelenmesi en kısa sürede üretime dönüşebilecek yatırımlara öncelik verilmesi ve mali yardımların hem arz arttırıca etkiye sahip olması hem de fiyat ve maliyet düşürücü etkileri bünyesinde taşıması harcama politikasının etkinliğini arttırmaktadır. Uzun devrede ise kamu harcamalarının verimliliği arttırılabilir. Toplam arzın arttırılması için transfer harcamalarından yararlanılabilir. Gelişmekte olan ülkelerin en önemli sorunlarından birisi, belirli bir ekonomik kalkınma hızının sağlanmasıdır. Hızlı bir ekonomik kalkınmanın ise bir sermaye birikimi sorunu olduğu açıktır. Bunun sonucu olarak, belirli bir hızdaki ekonomik kalkınmayı gerçekleştirmek için gerekli olan yatırımlar tasarruf yetersizliği nedeniyle çoğu kere gerçek tasarruf dışındaki kaynaklarla finanse edilmektedir. Bu da enflasyonist nitelikteki fiyat artışlarının önemli bir nedenini oluşturmaktadır. Ulkemizdede son yıllarda fiyatlar hızlı bir artış süreci içine girmiş bulunmaktadır. Talep ve maliyet enflasyonu karması bir enflasyon ülkemizde fiyat artışları çeşitli kaynaklardan beslenmektedir. Özellikle Türkiye'de talep ve maliyet enflasyonu doğuran kaynakların başında kamu harcamalarının gittikçe hızlanan bir artış trendi göstermesi/rasyonallikten uzak destekleme a-lımları, Kamu İktisadi Teşebbüslerinin her yıl gittikçe artan açıkları ve bunların Merkez Bankası kaynaklarından finanse e-dilmesi sayılabilir. Ülkemizde enflasyonun önlenmesinde toplumsal uzlaşmanın "Konsensüs"ün önemide büyüktür. Yüksek enflasyondan temelli kurtulma özlemi toplumda yaygınlaştırılmalı tüm halk kesimi özverilerde bulunmalı ve liderler de halkı bilinçlendirmeli ve aydınlatmalıdır. Geçici bir süre için ücret ve fiyat artışlarının sınırlandırılması gibi somut maddeler üzerinde sağlanacak kısa vadeli bir toplumsal uzlaşma enflasyonu gidermek için diğer Önlemlerle birlikte gerekli ve şarttır. Ancak bu yöntemle enflasyonda sağlanan ani yavaşlamanın kalıcı olabilmesi ve arkasından enflasyonsuz kalkanmaya geçişin sağlanabilmesi için daha geniş ve kapsamlı bir "Konsensüs"'ün sağlanması, toplumun geleceğine dönük bir gelişme perspektifinin ortaya konması ve topluma benimsetilmesi gerekir. Ülkemizdeki kronik yüksek enflasyondan kurtulmak için, yüksek enflasyonun hızlı kalkınmanın bedeli olmadığını kabullenmemiz ve hızlı kalkınmadan yana, anti enflasyonist bir kamuoyu oluşturarak bu konuda kesin ve kalıcı bir toplumsal uzlaşma sağlamamız gerekir.