Bursa ilinde yabani hardal (Sinapis arvensis L.)'ın morfolojik, biyolojik özellikleri ile buğday verimine etkisi üzerine araştırmalar

Abstract

Bu çalışma ile Bursa Ova'sında Yabani Hardal bitkisinin, buğday ekim alanlarında yaygın olarak bulunduğu ve zararlı olduğu belirlenmiştir. Yabani Hardal'ın (S.arvensis) morfolojik, biyolojik özellikleri ile buğday verimi üzerine etkisi tarla ve laboratuvar çalışmalarıyla incelenmiş, elde edilen sonuçlar aşağıda özetlenmiştir. Tarla denemesi 1987-1988 yılında, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Araştırma ve Uygulama Çiftliği'nd e (Görükle), Marmara ikliminin ılık, yarı nemli koşullarında, killi bir toprak üzerinde, Arpatan-9 buğday çeşidi yetiştirilerek yürütülmüştür. Yabani Hardal’ın morfolojik ve biyolojik özellikleri buğ­day gelişmesine paralel olarak incelenmiştir. Yapılan incelemelerle Yabani Hardal tohumlarının erken ilkbaharda çimlendiği, hızlı bir boy gelişimine sahip olduğu, bu gelişmenin gelişme döneminin sonuna doğru azaldığı, ancak toplam kuru maddesinin hızla artmaya devam ettiği ortaya konmuştur. Yabani Hardal'ın buğday bitkisinin sapa kalktığı erken ilkbahar başta olmak üzere, tüm gelişim dönemi içerisinde buğday bitkisi ile rekabet ettiği, topraktan su ve mineral madde sömürdüğü saptanmıştır. Doğal koşullarda çimlenme yüzdesi çok düşük olan Yabani Hardal tohumlarının çimlenmesi üzerine çeşitli uygulamaların etkisi laboratuvar çalışmaları ile belirlenmiştir. İki bitki rekabeti, buğday bitkisinin tane ve sap verimi üzerine etkili olmuştur. Rekabet sonucu Yabani Hardal' lı parsellerdeki tane veriminde % 19.6, sap veriminde % 30.3 ’ lük azalma saptanmıştır. Rekabetin buğday bitkisi boyu, başak uzunluğu, başakçık sayısı, başaktaki tane sayısı ve başaktaki tane verimine de etkili olduğu, bintane ağırlığı üzerinde etkili olmadığı belirlenmiştir. Rekabetin buğday tanesi ve sapının azot, fosfor ve potasyum kapsamı üzerine etkili olmadığı, fakat verimdeki artış sonucu birim alandan buğday bitkisi ile kaldırılan azot, fosfor ve potasyum açısından etkili olduğu bulunmuştur. Yabani Hardal bitkisinin birim alandan önemli miktarda besin maddesi kaldırdığı, buğday bitkisi ile tüm yetişme dönemi içerisinde gelişim faktörleri bakımından rekabet ettiği ve yüksek verimin alınabilmesi için bu bitki ile savaşımın zorunlu olduğu sonucuna varılmıştır.

This study was conducted to examine the effect of Sinapis arvensis L. on the charracters of morphological, biological and yield of wheat on the Applied and Research Farm (Görükle) of Faculty of Agriculture, University of Uludağ, Bursa. The effects of the competition between two plants on the grain and straw yield af wheat and yield components were tested. The result of the competition between Sinapis arvensis L. and wheat decreased 19.6 % grain yield and 30.3 % straw yield. The competition influenced plant weight, lenght of ear. number of spikelet, number of grain on the ear, and grain yield of ear but not influenced 1000-grains weight. It was calculated that Sinapis arvensis L. removed 5.22 kg N/da, 0.95 kg/da P and 3.70 kg/da K from the soil. It was concluded that the competition between two plants was of importance and it was on obligation to control Sinapis arvensis L. in wheat fields.