Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı’nın Türkiye ve Azerbaycan üzerine etkisi

Abstract

Başta petrol olmak üzere enerji kaynakları, geçmişten günümüze ülkelerin kaderini tayin eden stratejik bir faktör olagelmiştir. Enerji kaynaklarına sahip olma ya da olmama, enerji üreten ya da tüketen olma durumları her zaman ülkelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyleriyle ilgili temel göstergeler olarak kabul edilmiştir. Enerji kaynağı olarak yerini tutacak başka bir seçenek bulununcaya kadar petrol, dünya ekonomisi üzerinde erişilmesi güç olan etkisini koruyacağa benzemektedir. Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra, kanıtlanmış 20 milyon ton petrol rezervine sahip Hazar Havzası ise giderek büyüyen enerji talebi karşında dikkat çeken bir bölge haline gelmiştir. Ancak Hazar Havzasında gerek bölge devletlerinin, gerekse bölgeyle enerji alışverişine yönelik politikalar geliştiren devletlerin arasındaki süregelen ilişkiler, söz konusu enerji kaynağının paylaşım mücadelesini de beraberinde getirmiştir. Bölgenin önemli bir aktörü olan Azerbaycan, aynı zamanda Hazar denizinde var olan petrol yataklarının da önemli bir kısmına sahiptir. Tüm bölge ülkeleri gibi sahip olduğu enerji kaynakları vasıtasıyla ekonomisini güçlendirmek isteyen Azerbaycan, uluslararası petrol şirketleri ile ortak üretim anlaşmaları yapan ilk ülke olmuştur. Bu çalışmada, Azerbaycan’ın petrol transferi ve ticareti üzerinden şekillenen enerji politikası ve bu politikanın hem Azerbaycan hem de Türkiye ekonomisine etkisi değerlendirmektedir. Çalışma bağlamında özellikle ana ihraç boru hattı olarak geliştirilen ve Türkiye ve Azerbaycan tarafından desteklenen bir proje olan Bakü-Tiflis- Ceyhan (BTC) boru hattı projesinin ekonomik ve çevresel etkileri değerlendirilmektedir.

Energy resources, especially oil, have been a strategic factor that determines the destiny of countries from past to present. The state of having energy resources, producing or consuming energy has always been considered as key indicators of the socio- economic development levels of countries. Oil seems to retain its hard-to-reach influence on the world economy until another option is found to hold its place as an energy source. After the breakup of the Soviet Union, the Caspian Basin, with its proven oil reserves of 20 million tons, has become a remarkable region in the face of growing energy demand. However, the ongoing relations between the states of the region and the states developing policies for energy exchange with the region in the Caspian Basin have brought the struggle for sharing the energy resource in question. Azerbaijan, an important actor in the region, also has a significant portion of the oil deposits that exist in the Caspian Sea. Azerbaijan, which, like all countries in the region, want to strengthen its economy through its energy resources, has been the first country to reach joint production agreements with international oil companies. İn this study, the energy policy of Azerbaijan formed through oil transfer and trade and the impact of this policy on both Azerbaijan and Turkey’s economy is evaluted. İn the context of the study, the economic and environment impacts of the Baku- Tbilisi- Ceyhan (BTC) pipeline Project, which is developed as the main export and Azerbaijan are evaluted.