Konsolide bilançoların düzenlenmesinde değişmeler yöntemi uygulaması

Abstract

Dünyadaki ekonomik ve sosyal gelişmelere paralel olarak, işletmeler ekonomik örgütler oluşturmaya başlamışlardır. Bu gelişmeler ülkemizde de etkisini göstermiş ve ekonomik örgütlenme biçimlerinden olan holdingleşme 1960lı yıllardan günümüze dek önemli ölçüde gelişme gös­termiştir. Holdinglerin gelişimi ve ülke ekonomisindeki önemi, holding şirketlerin bütününün finansal durumu ve faaliyet sonuçları hakkında bilgi veren konsolide finansal tablo­ların da önem kazanmasına neden olmuştur. Konsolide finansal tablolar, yasal olarak bağımsız olan ve aralarında ana şirket-bağlı şirket ilişkisi bulu­nan şirketlerin finansal tabloların belirli bir konsolidasyon yöntemine göre birleştirilmesi ile elde edilmekte­dirler. Konsolidasyon yöntemleri genel olarak, grubu tek bir işletmeymiş gibi görüp, grup şirketlerinin finansal tablolarında, karşılıklı ilişkileri ifade eden unsurla­rın giderilmesini içermektedirler. Konsolide "bilançoların düzenlenmesinde klasik yön­tem olarak isimlendirdiğimiz ve günümüzde yaygın olarak kullanılmakta olan yöntemde; önce, ana ve bağlı şirketle­rin bilançoları "toplanarak grubun toplam (kümüle) bilan­çosu" elde edilir. Elde edilen toplam bilanço üzerinde, bir önceki dönem yapılmış olan ve başlangıç net durumu etkileyen düzeltme işlemleri ile faaliyet dönemine iliş­kin düzeltme işlemlerini içeren ön konsolidasyon işlem­leri gerçekleştirilerek "Düzeltilmiş toplam bilanço" elde edilmektedir. Daha sonra düzeltilmiş toplam bilanço üze­rinde; ana şirketin iştirakler kalemi ile bağlı şirketin öz sermayesi, grup içi alacak ve borçlar, grup içi mal ve sabit kıymet satışından doğan gerçekleşmemiş kârlar, ve grup içi kâr payı ödemeleri gibi karşılıklı unsurlar, giderilerek konsolide bilanço elde edilmektedir. Çalışmanın ana konusu olan değişmeler yönteminde ise; konsolidasyon işleminin başlangıç noktasını bir ön­ceki dönemin konsolide bilançosu oluşturmaktadır. Yöntemin uygulanmasında önce cari yıl faaliyetleri, sonucunda her bir şirketin hesaplarındaki veya bilanço kalemlerindeki değişmeler (artış ve azalışlar) belirlene­rek birbirine eklenmekte ve toplam değişmeler elde edil­mektedir. Daha sonra, elde edilmiş olan toplam değişmeler, bir önceki yılın konsolide bilanço rakamlarına ilave edil­mektedir. Başlangıç net durumunu etkileyen düzeltme işlem­leri bir önceki dönemin konsolide bilançosu düzenlenirken zaten, yapılmış olacağından tekrar ele alınmamakta sadece, faaliyet dönemine ilişkin düzeltme işlemleri gerçekleştirilmektedir. İştiraklerin giderilmesi işlemi de aynı şekilde, bir önceki dönemin konsolide bilançosunda gerçek­leştirilmiş olacağından tekrar ele alınmamaktadır. Sadece, bağlı şirketin yedeklerinde meydana gelen artış belirle­nerek, konsolide yedeklere aktarılmaktadır. Giderme işlemleri ise, sadece faaliyet dönemine ilişkin olarak gerçekleştirilmektedir. Sonuç olarak, değişmeler yöntemi uygulamasıyla konsolide bilançonun hazırlanması kolaylaşmakta ve yapı­lacak konsolidasyon işlemleri önemli ölçüde azalmaktadır.