Anonim şirketlerde kar dağıtımı ve vergilendirilmesi

Abstract

İşletmelerin temel amacı belli bir dönemde gerçekleştirdikleri faaliyetleri sonucu kâr elde etmektir. Genel olarak kâr dağıtım prensipleri, TTK’da belirlenmiş olup özel haller dışında sistem bu Kanunun getirdiği esaslara göre şekillenmiştir. İşletmelerin bir yıllık faaliyet sonuçlarını ortaya koyan en önemli gösterge isletme kârıdır. İşletme kârı belli bir hesap dönemi sonunda elde edilen satış hasılatı ile bu hasılata ilişkin maliyet ve giderler arasındaki olumlu fark olarak tanımlanabilir. Bir yıllık faaliyet sonucu elde edilen kârın önemli bir kısmı devlete vergi olarak aktarılırken kalan kısmın şirket bünyesinde yedek akçe olarak pay sahipleri ve bunlar dışında kalanlara (Yönetim Kurulu Üyeleri, Çalışanlar) dağıtımı söz konusudur. Yedek akçeler, belli dönemlerde meydana gelen isletme kârlarının bir kısmının Kanun, ana sözleşme ve genel kurul kararıyla ortaklara dağıtılmayarak isletmenin bünyesinde bırakılması anlamını taşımaktadır. Yedek akçeler yasal, ihtiyari ve olağan üstü yedek akçeler olmak üzere 3’e ayrılmaktadır. Kârın dağıtımında önemli diğer bir konu TTK hükümlerine göre pay sahiplerine, safi kârdan ödenmiş sermayenin %5’i oranında verilecek olan kâr payları (Temettü) dır. Kâr paylarının vergilendirilmesi konusunda 4842 sayılı Kanunla yapılan son düzenleme ile kâr paylarından yapılacak gelir vergisi tevkifatında sadece kârın dağıtımı aşamasında tevkifat yapılması benimsenmiştir. Kâr dağıtımının muhasebeleştirilmesine ilişkin esaslar ise “Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği” ve buna bağlı yapılan düzenlemelerle temel esaslara bağlanmıştır. Faaliyet sonucu elde edilen kârın başlangıcından nihai dağıtım aşamasının son halkasına kadar geçen sürelerde yasalarda yer alan düzenlemelerin çokluğu dikkat çekmektedir. Konu bir bütün olarak değerlendirildiğinde kârın dağıtımı ve vergisel yükümlülüklerin hesabı konusu yasal mevzuat açısından tekrar değerlendirilmeli, daha açık ve anlaşılır düzenlemeler yapılmalıdır.

The main purpose of the business enterprises is to make profit and distribute it to the shareholders. In principle, the rules concerning profit distribution are determined by the Turkish Commercial Code (TCC); except otherwise required by the special legislation, the rules of TCC shall be obeyed by all. The main criterion for the performance of business enterprises is the amount of profit they made. The business profit may be defined as the positive difference between the sales and the related costs (and expenses) in a fiscal period. A considerable amount of the profit obtained in a fiscal period has to be paid to the state as income tax and the remainder is retained as reserves which may be distributed to the shareholders and others (member of the Board of Directors and/or employees) as dividend. The reserves are the amount of profit that must be retained in accordance with the Law, the Articles of Association and Resolution of General Assembly. There are three categories of reserves; the statutory, the voluntary and the extraordinary. Regarding the distribution of profits another important issue is that according to the rules of the Turkish Commercial Code a certain amount of the profit has to be distributed to the shareholders as 1st dividend which is 5% of the paid-in capital.In accordance with the changes made to the legislation by Code numbered 4842, the withholding tax on dividend will be applicable only if the dividend is distributed to the shareholders. The accounting principles for the profit distribution are stated by the “General Communiqué of Application of Accounting System” and related legislation. A final point of notice maybe is that there are many rules determined by different legislations with regard to the profit distribution. We hope, the whole legislation should be reviewed and the rules of profit distribution should be simplified.