Para birliği ve finansal kriz yönetimi: AB açısından bir analiz

Abstract

Para birliği, iktisadi ilişkileri yoğun olan bir grup ülkenin paralarını sabit kurlarla birbirlerine bağladıktan sonra tek para ve merkez bankasına geçmeleridir. Para birliğine katılarak ülkeler, para politikasının kontrolünü uluslar üstü bir otoriteye devretmiş olurlar. Normal zamanlarda, para politikasının kontrolünün kaybedilmesi bir sorun yaratmasa ve enflasyonla mücadelede yararlı olarak görülse de finansal kriz yönetimi söz konusu olduğunda önemli bir politika aletinin yitirilmesi anlamına gelir. Avrupa Ekonomik ve Parasal Birliği (EPB)'nin kuruluş aşamasında da para politikasının kontrolünün güvenilir bir kuruma devredilmesi avantaj olarak görülmüş ve Avrupa Merkez Bankası (AMB), fiyat istikrarı hedefiyle hayata geçirilmiştir. Bu hedefle yola çıkan AMB, Global Finansal Kriz sonrası finansal kriz yönetiminde diğer Merkez Bankalarına göre daha tutucu davranmış ve kriz yönetimini büyük ölçüde ulusların maliye politikalarına yüklemiştir. Finansal kriz yönetiminde ortak bir çerçevenin geliştirilememiş olması bazı ülkelerin Borç Krizine sürüklenmesine de zemin hazırlamıştır. Global Finansal Kriz sonrası, finansal kriz yönetimin birlik çapında ele alınması gerekliliği ortaya çıkmış ve AB çapında kurumsal düzenlemelere gidilmiştir. Ancak bu kurumsal düzenlemelerin bir kısmı hala yürürlüğe girmemiştir. Bu çalışmada finansal kriz yönetimi para birliği içinde ve AB'ye üye ancak para birliği dışında kalan ülkeler açısından değerlendirilmiştir. İlk olarak finansal kriz yönetiminde politika aletlerini kullanma açısından para birliğinin içinde ya da dışında olmanın ne gibi farkları olduğuna bakılmıştır. İkinci olarak finansal kriz yönetiminde para birliğinin içinde olup tek bir para politikasına bağlı kalmak ya da dışında olup bağımsız para politikası uygulamanın finansal kriz yönetimi açısından etkin olup olmadığı araştırılmıştır. 2007 Ağustos- 2013 Aralık arasını kapsayan dönemde incelenen 15 ülke için ayrı ayrı VAR modelleri kurulmuştur. Analizin sonucunda para birliğinin dışında kalan ülkelerin finansal kriz yönetiminde uyguladıkları para politikasının etkin olduğu tespit edilmiştir. Para birliği ülkelerinde ise çevre ülkeler de etkin, merkez ülkelerde ise etkin olmadığı sonucuna varılmıştır.

In a monetary union, countries irreverisbly fixed their exchange rates and switch into a common currency and central bank. This leads to a loss of national sovereignty on monetary policy. In normal times, delegating a monetary policy to a credible institution may be defendable. But in the wake of financial crisis, this means loosing an important policy tool. While desining monetary union, delegating monetary policy to a credible institution -which has a solely price stability mandate- was an important motivation. With this mandate, ECB act conservatively in financial crisis management and left it mostly to the national fiscal policies and that provoked some countires to face with debt crisis. After global financial crisis, the need of common financial crisis management framework have become apparent. So; institutional changes have been approved accordingly, but some of them have not came into force yet. In this study, financial crisis management in EMU have been analyzed by considering being an insider or outsider. First, this difference have been studied in the context of using policy tools. Second, the effectiveness of monetary policy in financial crisis management have been analyzed considering the difference of being insider that means following ECB's monetary policy and an outsider that means following independent monetary policy. This arguement have been examined using VAR models for 15 countries between August 2007 and December 2013. According to these models monetary policies of the outsiders are effective. However, monetary policy of the ECB is effective in periphery countires while ineffective in core countries.