Travmatik beyin yaralanmalı hastalarda komplikasyonlar, komplikasyonların fonksiyonel durumla ilişkisi ve rehabilitasyon sonuçlarına etki eden faktörler

Abstract

Travmatik beyin yaralanmasında rehabilitasyonun amacı, fonksiyonu iyileştirmek, hastayı mümkün olan en yüksek seviyede bağımsızlığına ulaştırmak, komplikasyonları önlemek ve kabul edilebilir bir çevre sağlamaktır. Rehabilitasyon evresi süresince fiziksel, bilişsel ve nörodavranışsal bozukluklarla sonlanabilen, fonksiyonel iyileşmeyi geciktiren çeşitli komplikasyonlar görülmektedir. Bu çalışma akut dönemde rehabilitasyon programına alınan hastalarda karşılaşılan komplikasyonlar, komplikasyonların fonksiyonel durumla ilişkisi ve rehabilitasyon sonuçlarına etki eden faktörleri prospektif olarak belirlemek amacıyla planlandı. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi yoğun bakım birimlerine travmatik beyin yaralanması tanısıyla başvuran 30 hasta çalışmaya alındı. Hastalara uygun pozisyonlama, eklem hareket açıklığı egzersizleri, solunum egzersizleri ve postural drenajdan oluşan rehabilitasyon programı uygulandı. Hastalarda yoğun bakımda rehabilitasyon programı süresinde karşılaşılan komplikasyonlar kaydedildi. Yatış, çıkış, 3.ay ve 6.aylarda fonksiyonel bağımsızlık ölçümü, özürlülük derecelendirme ölçümü ve Rancho Los Amigos bilişsel fonksiyon skalası ile değerlendirmeler yapıldı. Hastaların fonksiyonel ve özürlülük düzeylerinde düzelmeler saptandı. Pnömoni, atelektazi, anemi ve menenjit en sık karşılaşılan komplikasyonlar oldu. Komplikasyon sıklığı arttıkça fonksiyonel ve özürlülük düzeylerinde anlamlı olarak düşmeler saptandı. Sonuç olarak rehabilitasyon, travmatik beyin yaralanmalı hastaların tedavisinde önemli bir yer tutmaktadır. Rehabilitasyon programları ile komplikasyonların sıklığı azalmakta, fonksiyonel ve özürlülük düzeylerinde iyileşme olmaktadır. Rehabilitasyon sonuçlarına etki eden faktörler ile ilgili sağlıklı bilgiler elde edebilmek için hasta sayısının çok olduğu, uzun süreli ve kontrollü çalışmalara gereksinim vardır.

Rehabilitation goals after traumatic brain injury are improving function, increasing the level of independence as high as possible, preventing complications and providing an acceptable environment. Several complications can be encountered during the rehabilitation period which lead to physical, cognitive and neurobehavioral impairments that cause major delay in functional improvement. This prospective study was designed in order to investigate the complications observed in patients that are included in acute phase rehabilitation program, their relations with functional status and factors that have impact on rehabilitation outcomes. Thirty traumatic brain injured patients admitted to Intensive Care Units of Uludag University School of Medicine were included in the study. Rehabilitation program consisted of appropriate positioning, range of motion exercises, postural drainage and respiratory exercises. Complications that were encountered during intensive care rehabilitation program were recorded. All patients were evaluated by Functional Independence Measure, Disability Rating Scale and Ranchos Los Amigos Levels of Cognitive Function Scale at admission, discharge, 3rd and 6th month. Improvement was observed in patients in terms of functional outcome and disability levels. Pneumonia, athelectasis, anemia and menengitis were the most frequent complications. Deterioration in functional outcome and disability levels was noted as the number of complications increased. In conclusion, rehabilitation has an important role in the management of traumatic brain injured patients. Reduction of frequency of complications and improvement in functional outcome and disability levels can be achieved through rehabilitation programs. Long-term controlled studies with large number of patients are needed in order to obtain accurate data on factors associated with rehabilitation outcomes.