Baş-boyun kanserlerinde yoğunluk ayarlı radyoterapi (YART) ve volümetrik ayarlı ark terapi (VMAT) tekniklerinin hastaya özel tedavi kalite güvencelerinin karşılaştırılması

Abstract

Gelişen teknoloji ile birlikte radyoterapide hedefe verilen doz artarken çevresinde bulunan riskli organlarında korunması daha önemli bir yer almıştır. Yoğunluk Ayarlı Radyoterapi (YART) tekniği ile hedefte istenilen doz değeri sağlanırken, içbükey şekildeki hedefin sarmış olduğu kritik organlarda korunabilir. Ancak Tedavi Planlama Sisteminde (TPS) hesaplanan dozlar istenilen doz değerlerini karşılasa da tedavi cihazının TPS’ye uygun dozlar vererek çalışması önemlidir. Bu uygunluğu elde edebilmek için planlanan tedavi hastaya uygulanmadan önce doku eşdeğeri özelliğindeki faotom denilen yapılara uygulanarak doz ölçümü yapılır. TPS'de hesaplanan dozlar ile tedavi cihazında ölçülen dozlar matematiksel kurallara dayanan özel bilgisayar yazılımları kullanılarak karşılaştırılır. Her hastaya özel olarak elde edilen sonuçlara göre verilen dozun doğruluğuna karar verilir. Bu uygulama ayrıca YART tekniğinin geliştirilmiş şekli olan Hacimsel Ayarlı Ark Terapide (VMAT) de geçerlidir. Bu çalışmada Baş ve Boyun Kanserlerinde (BBK) YART ve VMAT teknikleriyle tedavi planları oluşturularak bu tedavi planlarının karşılaştırılması amaçlanmıştır. Bilgisayarlı Tomografi (BT)'den elde edilen üç boyutlu BT görüntülerine farklı konumda ve büyüklükte tümörler (hedefler) ve bu tümörlerin çevresinde bulunan riskli organlar çizilerek her bir yapıya TPS'de tedavi planı oluşturulmuştur ve tedavi planlarında uygulanacak dozun ölçümü uygun ölçüm düzenekleriyle yapılmıştır. Ölçülen dozlar ve oluşturulan planlar arasındaki uyum matematiksel ve fiziksel kurallara dayanan özel bilgisayar programları kullanılarak karşılaştırılmıştır. Çalışmamızda, YART ve VMAT tekniğini uygulayabilen ELEKTA SYNERGY cihazı kullanılmıştır. YART ve VMAT planları MONACO 5.0 TPS kullanılarak hesaplanmıştır. YART ve VMAT (1 ark ve 2 ark) tedavi tekniklerine ait Kalite Güvencesi (KG) sonuçları karşılaştırılmıştır ve 1 ark VMAT tekniğiyle elde edilen planların KG değerlerinin diğerlerine göre yüksek olduğu belirlenmiştir. Tedavi tekniklerinin Homojenite İndeksleri (HI) ve Konformite indeksi (CI) karşılaştırılmış her iki VMAT tekniğindeki HI'lar YART tekniğindekine göre daha düşük bulunmuştur, CI karşılaştırmasında ise 2 ark VMAT değerleri 1 ark VMAT değerlerinden, 1 ark VMAT değerleri de YART değerlerinden daha yüksek bulunmuştur. Ayrıca tedavi tekniklerinin MU değerlerinin karşılaştırmasında istatistiksel anlamlılık bulunmamıştır. Bunun yanı sıra YART tekniğinde 2 ve 3 boyutlu ölçümlerin karşılaştırılması iki ayrı faotom (Octavius ve RW3) kullanılarak oluşturulan ölçüm düzenekleriyle elde edilen ölçümlerle yapılmış ve 3 boyutlu ölçümle elde edilen KG değerleri yüksek çıkmıştır.

With the advanced technology while increasing radiation dose given to the target, also located in the vicinity of organs at risk protection has become more important. While prescribed target dose was proved, critical organ that was surrounded by concave shape target was protected in lntensity Modulated Radiation Therapy (IMRT). Prescribed dose values must be accepted by calculating dose on treatment planning system (TPS), but treatment device delivery to reasonable calculated dose on TPS is very important. For this to be proved, before calculated treatment dose, delivery to patient, the dose was measured to structure that is tissue isovalue that is named phantom. Comparison of calculated dose on TPS and measured dose on treatment device can be done by special computer programs based to mathematical rules. Evaluation of the patient doses can be decided according to patient specific verification. Also, this application is valid for Volumetric Modulated Are Therapy (VMAT) that is developed IMRT method. Purpose of this study is to compare treatment plans that was created with IMRT and VMAT technique for head and neck cancers (HNC). By tumors(targets) site and locations that was different size and location and organ at risk located these tumors' araund was contured on three dimension CT slice that is obtained than CT device was created treatment plans on TPS for each structures and delivered dose on treatment plans' measurement make with suitable setups. Comparison of measured dose and calculated dose done by with use computer program that is based on mathematical and physical rules. Elekta Synergy treatment device that could be applied IMRT and VMA T technique was used in this study. IMRT and VMAT plans were calculated with MONACO 5.0 TPS. QA results of lMRT and VMAT (1 arc and 2 arc) treatment techniques' were compared and it was determined that 1 arc VMAT treatment techniques' QA results are higher than the others. Both the Homogenity Index (HI) and Conformity Index (CI) of the treatment techniques were compared two VMAT techniques' HI values found to be lower than IMRT values and 2 arcs VMAT CI value found to be higher than 1 arc VMAT CI value, 1 arcs VMAT CI value found to be higher than IMRT CI value. Also, there was no statistical significance on comparising of treatment techniques' MU values. As well as, comparison of two and three dimension measurement with different setups that are constract with using different fantoms (Octavius and RW3), and QA values that are obtained with 3 dimension measurement are higher than the other.