Kocaçay Deltası’nın zoobentoz komünite yapısı ve bazı çevresel değişkenler ile ilişkisi

Abstract

Bu çalışmada, Marmara Bölgesinde bulunan Kocaçay Deltası’nın zoobentoz komünite yapısının belirlenmesi, çok değişkenli istatistiksel yöntemler kullanılarak çevresel değişkenler ile zoobentoz komünite yapısı arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi ve bentik omurgasızlara dayalı biyolojik su kalitesinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bentik omurgasız ve su örnekleri, 30.03.2018-04.04.2019 tarihleri arasında aylık olarak farklı habitat tiplerinden belirlenmiş yedi örnekleme noktasından alınmıştır. Yirmi dört çevresel değişken alanın fizikokimyasal yapısını belirlemek için ölçülmüştür. Çalışma sonunda Carlson Trofik Seviye İndeksine göre besin tuzları bakımından alandaki tüm örnekleme noktaları hiperötrofik olarak belirlenmiştir. 1. (longoz ormanı) ve 6. (Kocaçay) örnekleme noktaları tatlısu karakterinde (ort. 0,35 ppt) iken üç lagün gölünün ortalama tuzluluğu 6-12,6 ppt arasında değişmiştir. Alanda 12 sınıfa ait toplam 99 bentik omurgasız taksonu tespit edilmiştir. Canonical Correspondance Analizi 7 çevresel değişkenin bentik omurgasızlar ile anlamlı ilişki gösterdiğini tespit etmiştir (Tuzluluk, B, NO₃-N, pH, T, PO₄-P, As). ANOSIM analizi sonucunda bentik omurgasızların örnekleme noktalarına göre anlamlı farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. SIMPER içinde analizi sonuçları 5 bentik omurgasız taksonunun (Ostracoda, Oligochaeta, Ecrobia ventrosa, Gammaridae ve Chironomidae) alanda baskın olduğunu göstermiştir. Bu taksonların kümülatif katkı oranı yaklaşık % 92’dir. Fizikokimyasal ve biyolojik su kalitesi sonuçları karşılaştırıldığında, biyolojik su kalitesi sonuçlarının kimyasal kalite unsurlarına göre bir/iki basamak aşağıda olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmada tuzluluk birçok bentik metrikle negatif korelasyon göstermiş ve ordinasyon analizinde anlamlı bir çevresel değişken olarak tespit edilmiştir. Bu bulgu tuzluluğun çalışma alanında en önemli çevresel değişken olduğuna işaret etmektedir. Tüm örnekleme noktalarının besin tuzları bakımından hiperötrofik karakterde olmasının temel sebebinin, Kocaçay Deresine boşalan Susurluk Havzası kaynaklı kirleticiler olduğu düşünülmektedir.

In this study, it is aimed to determine the zoobenthos community structure of Kocaçay Delta located in the Marmara Region, to evaluate the relationship between environmental variables and zoobenthos community structure by using multivariate statistical methods, and to determine the biological water quality based on benthic invertebrates. Samples of benthic invertebrates and water were collected from seven study sites with different habitat types by monthly intervals between 30.03.2018 - 04.04.2019. Twenty four environmental variables were measured to determine physical and chemical structure of the delta area. All study sites were determined as hypereutrophic in terms of nutrients, based on Carlson Trophic State index. While first (floodplain forest) and 6th (Kocaçay) sites were showed freshwater characters (average 0.35 ppt), mean salinity of the three lagoons varied between 6-12.6 ppt. A total of 99 benthic invertebrate taxa belonging to 12 classes were identified in the study area. According to Canonical Correspondance Analysis, 7 environmental variables show a significant relationship with benthic invertebrates (salinity, B, NO₃-N, pH, T, PO₄-P, As). As a result of the ANOSIM analysis, it was determined that benthic invertebrates differed significantly according to the sites. SIMPER within analysis indicated that 5 benthic invertebrate taxa were the dominant organisms in the area (Ostracoda, Oligochaeta, Ecrobia ventrosa, Gammaridae ve Chironomidae). The cumulative contribution rate of these taxa is approximately 92%. When physicochemical and biological water quality results compared, it has been determined that the biological water quality results are one/ two quality class below the chemical quality variables. In this study, salinity was negatively correlated with many benthic metrics and was identified as a significant environmental variable in the ordination analysis. This findings indicate that salinity is the most important environmental variable in the study area. It is found that all sampling sites are hypereutrophic in terms of nutrients, thought that the main reason is pollutants originating from the Susurluk Basin that discharged to Kocaçay Stream.