Bir mizah kaynağı olarak İbn 'âsım El-Endelüsî'nin Hadâiku'l-Ezâhir adlı eseri"

Abstract

İslam'ın ilk asırlarında yaşanan büyük fetihler neticesinde geniş bir coğrafyaya hükmeden Müslümanlar siyasi ve askeri alandaki başarılarını ilim faaliyetlerinde ve edebi sahada da göstermişlerdir. Bir yandan telif çalışmaları yoğun bir şekilde devam ederken diğer yandan tercüme faliyetlerine başlanmıştır. İşte bu döneme tekabül eden Müslüman Arap mizahının gelişimi sürecinde ortaya konulan edebi malzeme mizah derleyicileri tara-fından kayda geçirilmiş ve bu alanda modern Türk araştırmacısı tarafından da keşfi bekle-yen geniş bir litaratür ortaya konmuştur. Endülüs'te kurulan bağımsız bir İslam devleti Arap coğrafyasında doğup gelişen İslam kültür ve medeniyetinin en önemli sacayaklarından birini oluşturmuştur. Bu kültür ve medeniyetin taşıyıcıları olan ilim adamları ve edipler içerisinde önemli isimlerden biri olduğu, telif ettiği eserlerden anlaşılan İbn 'Âsım el-Endelüsî el-Gırnâtî'nin (ö. 857/1426) Hadâiku'l-Ezâhir adlı mizah derlemesi bu çalışmanın konusunu teşkil etmektedir. Ortaya konulan tezde İbn 'Âsım'ın Hadâiku'l-Ezâhir'inde yer verdiği bazı önemli mizahi şahsiyetler, tipolojiler, konu ve temalar tespit edilmiş, ilgili başlıklara dair örnek anekdotlar sunulup bazı değerlendirmeler yapılmış, böylelikle eserin hem mizah di-siplini hem de mizah tarihi açısından değeri saptanmaya çalışılmıştır.

Muslims who ruled a wide geography as a result of great conquest in the first centu-ries of Islam had also spectacular success in science and literature fields as it was in political and military areas. While compilation works were continuing, translation process had also started. During that period of the development of Muslim Arabic humor, the literary works had been recorded by the humor compilers. That wide literature opened a door to the modern Turkish researcher to investigate the area. The independent Islamic state in Andalusia played an important role for the devel-opment of Islamic culture and civilization. Also many important scientists and literature authors were raised in the area. Among those scholars, İbn'Âsım al-Andalusî al-Gırnâtî (857/1426) was examined in this study with his humor compilation work, called Hadâ-iku'l-Azâhir. In this research, some of the important humorous characters, typologies, subjects and themes were identified and evaluated with the examplfying anecdotes related with the topics. It is aimed to reveal the value of the work in the aspect of humor discipline and humor history.