Geç endüstrileşme sürecinde devletin rolü: Rusya örneği

Abstract

Bu çalışma, Rusya’da maliye bakanları tarafından izlenen hükümet politikalarının ülkenin endüstrileşme hamlesinin gerçekleşmesinde oynadığı rolün irdelenmesini amaçlamaktadır. Gerschenkron’un geç endüstrileşme tezine göre İngiltere gibi erken sanayileşen ülkelerde özel girişimcilerin yarattığı sermaye birikimi sanayileşmeyi sağlarken, geç endüstrileşen Almanya’da yatırım bankaları daha da geç sanayileşen Rusya’da ise devletin uygulamaları sanayileşmeyi sağlamıştır. Bu nedenle geç endüstrileşen Rusya’da, endüstrileşme için gerekli olan birçok ön koşulun yerine devletin izlediği politikaların içerdiği unsurlar geçmiştir. Dolayısıyla bu çalışmada Rusya’daki 1861 sonrasındaki endüstrileşme devletin izlediği bilinçli politikaların yarattığı bir süreç olarak incelenmektedir. Özellikle bu çalışma 19. yüzyılda Reutern, Bunge, Vyshnegradsky ve Witte gibi farklı Rus hükümetlerinin maliye bakanları tarafından izlenen endüstrileşme politikalarının benzerliği ve sürekliliğine odaklanmaktadır.

The main purpose of this paper is to examine the role of government policies pursued by Russian financial ministers on industrialization spurt. According to Gerschenkron’s Late Industrialization thesis, early industrializers like Great Britain could attribute their success to the “original accumulation” of capital by private entrepreneurs; late industrializers like Germany attributed their successes to investment banks, and late “late” industrializers like Russia found success in state led industrialization practices. For this reason in Russia, the policies of government effectively substituted for the lacking prerequisites of modern industrialization. In this study, Russian industrialization which started after 1861 is investigated as a process creating by conscious policies of state. Specifically, this study focuses on similarities and continuities of industrialization policies which were followed by different Russian government’s finance ministers namely Reutern, Bunge, Vyshnegradsky and Witte in nineteenth century.