Finansal kırılganlık endeksi (TÜRKİYE 1989-2011) ve yorumlar

Abstract

Makalenin amacı, Finansal Kırılganlık Endeksi (FKE) yardımıyla 1989- 2011 arasında Türkiye ekonomisinin temel makro ekonomik göstergelerindeki değişim ve bu değişimin sonuçlarının analiz edilmesidir. Bu bağlamda Türkiye ekonomisi için 8 makro ekonomik temel değişken seçilerek, bir FKE türetilmiştir. Bu sekiz değişken şunlardır: (1) Cari İşlemler Dengesi/GSMH; (2) Reel Kur Endeksi, (3) İthalat/İhracat (4) Kısa Vadeli dış borç/ TCMB döviz Rezervleri; (5) Konsolide Bütçe Dengesi/GSMH; (6) İMKB 100 endeksinin yıllık artış oranı(7) Kısa-vadeli Dış Borç/Orta ve Uzun-vadeli Dış Borç; (8)Kamu Net Borç Stoku/GSMH. Finansal kırılganlığın arttığını gösteren “eşik değer” 0.40 olarak bulunmuş ve bu eşik değerin hem 1994 hem de 2001 krizlerini önceden tahmin etme yetisi olduğu gözlenmiştir. Endeks değeri; 1992 ve 1999 yıl-sonu itibariyle düşükken (sırasıyla - 0,06 ve 0,25), 1993 yıl-sonunda 0.98; 2000’de ise 0.90 değerine ulaşarak, ekonomide kırılganlığın artığına dair çok güçlü sinyaller üretmiştir. Buna karşın endeks değeri, finansal kırılganlığın artığını gösteren eşik değere 2001 krizinden sonra hiç ulaşamamış; 2008-2009 krizini öngören bir sinyal üretmemiştir. Ama bu da, 2008-2009 krizinin yurtiçi değil yurt-dışı kaynaklı olduğu göz önüne alınırsa, olması gerektiği gibidir.

The main purpose of this article is to take a snap-shot of the changes that occurred in the key macro variables of the Turkish economy in the past two decades and to comment on the results. ln this context a Financial Vulnerability Index (FVI) was constructed using the following eight selected fundamental variables for the 1989-2011 period: (1) Ratio of the the Current Account Balance to GDP, (2) The Reel Exchange-Index, (3)Imports/Exports Ratio, (4) Ratio of Short Term Foreign Debt to Central Bank Forex Reserves, (5) Budget Deficits/GNP Ratio, (6) The annual Rate of Increase in the IMKB-100 Index, (7) Ratio of Short-Term to Medium + Long-Term Foreign Debt and (8) Public Debt Stock /GNP Ratio. This FVI, the threshold-value of which is 0.40, was successful in predicting both the 1994 and 2001 currency crises for it has produced strong signals in the years immediately preceding the two “home-made” crises: While low as of the year end of 1992 and 1999 (-0.06 and 0.025 respectively), the index rose precipitously to 0.98 and 0.90 (respectively) as of years’ end of 1992 and 2000. Between 2002-2011, this index oscillated but never crossed the threshold value and thus did not produce any predictive signals preceding the 2008-2009 crises. But considering the fact that the said crises was “imported” and not “home-made”, this is neither surprising nor can be construed as a failure to predict.