Arşiv kayıtlarına göre XIX. yüzyılda İnegöl'de sosyo-kültürel ve ekonomik hayat

Abstract

Yapılan bu çalışmada İnegöl'ün sosyal, ekonomik ve kültürel yönü üzerinde durulmuştur. Günümüzde nüfusu 200 bini aşan fakat geçmişte küçük bir Anadolu kasabası hüviyetindeki İnegöl'ün sosyal, kültürel ve ekonomik yapısını ortaya çıkarmak, bugünümüzü ve yarınımızı aydınlatmak için bir ihtiyaçtır. Konu üzerinde çalışırken mevcut araştırma ve incelemelerden istifade edilmekle birlikte ağırlıklı olarak birinci elden kaynaklara başvurulmuştur. Bunlar arasında kentin tarihi hakkında zengin veriler barındıran şerʻiyye sicilleri gelmektedir. Buna ek olarak nüfus defterleri, temettuat defterleri ve vilayet salnameleri önemli arşiv malzemelerindendir. Doktora çalışması giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında araştırmanın gerekçesi ve yöntemi açıklanarak kaynaklar hakkında bilgi sunulmuştur. "İdarî ve Demografik Yapı" adlı ilk bölümde kazanın iklimi, yeryüzü şekilleri, bitki örtüsü, akarsuları, ormanları ve yol güzergâhları hakkında bilgi verilmiştir. Tarihi açıdan, eski çağlardan başlamak üzere Bizans ve Osmanlı Dönemleri incelenmiştir. Daha sonra mahalle ve köyler idari açıdan ele alınmış göçler sonucunda teşkil edilen yeni idari üniteler üzerinde durulmuştur. Müslüman-gayrimüslim nüfus yapısı irdelenmiş, göçlerin demografik yapı üzerindeki etkisine bakılmıştır. İkinci bölüm "Sosyal ve Kültürel Hayat" adını taşımaktadır. Burada detaylı olarak aile kurumu, evlenme, boşanma, miras, konut şekilleri, giyim-kuşam, mutfak eşyaları, evlerde kullanılan diğer eşyalar, kitap sahibi olma düzeyi, vakıflar ve benzeri konularda bilgiler sunulmuştur. Ayrıca yaralama, hırsızlık, cinsel saldırı ve alacak davaları gibi adlî olaylar irdelenmiştir. Ekonomik yapının incelendiği üçüncü bölümde tarımsal üretim, bağcılık, ipek böcekçiliği, nakliyecilik, büyük ve küçükbaş hayvancılık üzerinde durulmuştur. Ek olarak meslekî yapılanma, Çitli maden suyu, ekonomik refah düzeyi, şerʻi ve örfi vergiler ele alınmıştır.

The social, economic and cultural aspects of İnegol were taken into consideration. It is essential to unearth Inegöl's social, cultural and economic structure -which today has a population above 200 thousand but in was a small Anatolian village in the past- in order to brighten our present as well as future. During this study, other ongoing studies and researches were taken into consideration but mostly first-hand sources were used. The "şerʻiyye sicilleri" with their rich content about the history of the city are among these. In addition, civil registry entries, tax books and provincial records are other important archive materials. The doctorate study consists of an introduction and three chapters. The reasons for carrying out this study along with the methods used were explained and general information about the resources was given in the introduction. Information on the climate, landscapes, vegetation, streams, forests and road routes were provided in the first chapter entitled, "Administrative and Demographic Structure". Historically, the Byzantine and Ottoman eras were studied starting from ancient times. Afterwards, the neighborhoods and villages were taken into consideration from an administrative perspective and the new administrative units formed as a result of immigration were examined. The structure of the Muslim/non-Muslim population was examined and the impacts of migration on demographic structure were investigated. The second chapter is entitled, "Social and Cultural Life". Here, detailed information on family institutions, marriage, divorce, inheritance, types of residences, clothing, kitchenware, other household goods, level of owning books, foundations and similar issues have been presented. In addition, judicial cases such as injuries, theft, sexual assault and debt claims were examined. The third chapter examines the economic structure with emphasis on agricultural production, viniculture, sericulture, transportation, large and small cattle breeding. In addition, professional structuring, Çitli mineral water, level of economic prosperity, religious and civil taxes were discussed.