Cemâleddin el-Kâsımî'ye göre isbât-ı vâcib

Abstract

Akılcı Selefîlik cereyanı içerisinde yer aldığı söylenebilecek Cemâleddin elKâsımî İslâm düşünce tarihinde önemli bir yere sahiptir. O, nass ile aklın, hiçbir zaman çelişemeyeceği görüşüne paralel olarak Cenâb-ı Allah’ın varlığını ortaya koyan aklî ve naklî deliller üzerinde durmuştur. Giriş kısmında tezin önemi, amacı ve metoduna dair bilgi verildikten sonra teze temel teşkil eden kaynakların tanıtımı yapılmıştır. Birinci bölümde isbât-ı vâcibin mahiyeti ile tarihi seyrinden söz edilirken ikinci bölümde klasik delil kapsamında değerlendirilebilecek deliller mukayeseli olarak incelenmiştir. Son bölümde ise daha çok Yeni İlm-i Kelâm döneminde öne çıkan deliller üzerinde durulmuştur. “Cemâleddin el-Kâsımî’ye göre isbât-ı vâcib” adlı çalışmamız söz konusu delilleri incelemekten ibarettir. Araştırma esnasında konuya ilişkin olan Delâ’ilü’ttevhîd ve Mehâsinü’t-tevîl isimli temel eserler yanında alıntı yapılan birinci el kaynaklar da kullanılmıştır. Bunun yanı sıra müellifin çağdaşı olan düşünürlerin çalışmalarından istifade edilmiş ve gereken mukayeselerle tenkitler yapılmıştır.

Cemaleddin el-Kasımî, who is supposed to be in rational Salafi movement, has a significant position in the history of Islamic thought. He dealt with the rational and traditional evidences which prove the exictence of Allah, While asserting that there is no controversy between ratio and text. In the introduction, after declaring the importance of the thesis, its basic aim and its method, I presented the basic sourcec of the subject. In the first part I dealt with the true nature of Ispat-ı Vacib and in the second part evidences, which may be seen traditional, studied in a comparative way. İn the last part of the thesis I studied mostly the evidences occurred during new kalami movement. This research which is titled Ispat-ı Vacib according to Cemaleddin el-Kasımî consists of examination of related evidences. During research I used both Delâ’ilü’ttevhîd and Mehâsinü’t-tevil and other primary sources. I also used contemporary thinkers’ Works and made necessary comparisons and critiques.